مسأله 1507. انسان در حال نماز، نباید به دیگری سلام کند و اگر دیگری به او سلام کند، باید جواب سلام وی را بدهد، با رعایت دو نکته:
الف. نمازگزار در جواب نباید کلمه‌‌ای را بر اصل سلام اضافه نماید؛ مثلاً اگر فردی به نمازگزار بگوید: «سَلامٌ عَلَیْکُمْ» در مقابل، نمازگزار نباید عمداً در جواب بگوید: «سَلامٌ عَلَیْکُمْ وَرَحْمَةُ اللّهِ وَبَرَکاتُه».
ب. اگر فرد سلام کننده جارّ و مجرور را بعد از کلمۀ «سلام» ذکر نماید، مثلاً بگوید: «سلامٌ عَلَیْک» یا «سلامٌ عَلَیْکُمْ»، بنابر احتیاط لازم نمازگزار در جواب سلام، نباید کلمۀ «عَلَیْک» یا «عَلَیْکُمْ» را قبل از کلمۀ «سلام» بگوید.
امّا اگر فرد سلام کننده جارّ و مجرور را قبل از کلمۀ «سلام» ذکر نماید، مثلاً بگوید: «عَلَیْکُمُ السَّلام»، نمازگزار می‌‌تواند جارّ و مجرور را مقدّم بر سلام یا مؤخّر از آن ذکر نماید، مثلاً بگوید: «عَلَیْکُمُ السَّلام» یا «السَّلامُ عَلَیْکُم» یا «سَلامٌ عَلَیْکُم».
همچنین، احتیاط مستحب آن است که در نماز، جواب سلام کاملاً همان طوری باشد که او سلام کرده است؛ مثلاً اگر فرد گفته: «سَلامٌ عَلَیْکُمْ»، نمازگزار در جواب بگوید: «سَلامٌ عَلَیْکُمْ‌‌»، و اگر فرد گفته: «سَلامٌ عَلَیْک»، نمازگزار بگوید: «سَلامٌ عَلَیْک»، و اگر فرد گفته: «السَّلامُ عَلَیْک»، نمازگزار بگوید: «السَّلامُ عَلَیْک».
مسأله 1508. اگر فردی به قصد سلام کردن، کلمۀ «سَلام» را به تنهایی و بدون ذکر جارّ و مجرور - مانند «عَلَیْک» - بگوید، جواب سلام او واجب است و نمازگزار در نماز به عنوان پاسخ سلام، می‌‌تواند کلمۀ «سَلام» را به تنهایی بکار برد، یا اینکه «سَلامٌ عَلَیْک» بگوید و کلمۀ «عَلَیْک» را اظهار نماید.
مسأله 1509. اگر زن یا مرد نامحرم یا بچّۀ مُمیّز - معنای مُمیّز در مسألۀ «4» بیان شد - به نمازگزار سلام کند، نمازگزار باید جواب او را بدهد و اگر زن به لفظ «سَلامٌ عَلَیکْ» یا «سَلامٌ عَلَیکَ» به مرد نمازگزار سلام کند، نمازگزار مرد می‌‌تواند در جواب بگوید: «سَلامٌ عَلَیکْ» یا «سَلامٌ عَلَیکِ» یعنی کاف را کسره ( ـِ ) بدهد.
مسأله 1510. واجب است نمازگزار جواب سلام را به «قصد تحیّت» بگوید و مانعی ندارد که قصد دعا هم بکند، یعنی از خداوند متعال برای کسی که سلام کرده، سلامتی بخواهد.
مسأله 1511. انسان باید جواب سلام را چه در نماز و چه در غیر نماز، فوراً بگوید و اگر عمداً یا از روی فراموشی جواب سلام را به قدری طول بدهد که اگر جواب بگوید، عرفاً جواب آن سلام به حساب نیاید، چنانچه در نماز باشد، نباید جواب بدهد و اگر در نماز نباشد، جواب دادن واجب نیست.
مسأله 1512. فرد باید جواب سلام را چه در نماز و چه در غیر نماز، طوری بگوید که سلام کننده بشنود، ولی اگر سلام کننده ناشنوا باشد یا سلام کننده سلام داده و سریع رد شود، چنانچه ممکن باشد که جواب سلام را با اشاره یا مانند آن به او بفهماند، جواب دادن لازم است و اگر فهماندن جواب سلام به سلام کننده ممکن نباشد، جواب دادن در نماز جایز نیست و در غیر نماز نیز لازم نمی‌باشد.
مسأله 1513. اگر مجری رادیو یا تلویزیون به مخاطبین خود سلام کند و مخاطبین به‌طور غیر حضوری از طریق رادیو یا تلویزیون، سلام وی را بشنوند، جواب سلام بر آنان واجب نیست؛[1] همچنین، جواب سلام نامه، پیامک، ایمیل و مانند آن واجب نیست.
امّا اگر فرد در قالب یک ارتباط زنده مانند تماس تلفنی یا موبایل به دیگری سلام کند، به گونه‌‌ای که دو طرف صدای یکدیگر را به هنگام گفتگو، به‌طور مستقیم دریافت می‌‌کنند، جواب سلام لازم است.
مسأله 1514. اگر نمازگزار جواب سلام را عمداً ندهد، هرچند معصیت کرده، ولی نمازش صحیح است.
مسأله 1515. اگر کسی غلط سلام کند، جواب سلام واجب است و بنابر احتیاط لازم، باید جواب سلام را به‌طور صحیح بگوید؛
البتّه، اگر غلط طوری باشد که عرفاً سلام حساب نشود، جواب آن واجب نیست، بلکه در حال نماز جایز نیست.
مسأله 1516. جواب سلام کسی که از روی مسخره یا شوخی سلام می‌کند، همچنین جواب «سلام وِداع» واجب نیست، بلکه در حال نماز جایز نیست.
شایان ذکر است، منظور از «سلام وداع» سلامی است که هنگام جدایی از هم برای خداحافظی گفته می­شود و از این قبیل است سلامی که سخنران به عنوان اعلان پایان سخنرانی خویش می‌گوید.
مسأله 1517. اگر کسی به عدّه‏ای سلام کند، جواب سلام او بر همۀ آنان واجب است؛ ولی اگر یکی از آنان جواب دهد، کافی است،[2] هرچند جواب دهنده که مخاطب فرد سلام کننده بوده، بچّۀ نابالغ ممیّز باشد؛
مثلاً سخنرانی که از قبل از شروع سخنرانی، در اوّلین لحظۀ ملاقات، به جمع حاضر در آن مکان سلام می‌‌کند یا فردی که وارد مسجد یا مکانی دیگر می‌‌شود و به جمع حاضر در آن مکان سلام می‌‌کند یا مجری رادیو و تلویزیون که در اوّلین لحظۀ ملاقات، به مخاطبین حاضر در همان مکان، سلام می‌‌نماید و موارد دیگرِ مانند آن، جواب سلام او بر همۀ مخاطبین حاضر که به آنها سلام شده است، واجب می‌باشد؛ ولی اگر یکی از آنان جواب دهد کافی است[3] و در این حکم، فرقی بین گفتن «سَلامٌ عَلَیْکُمْ» یا «سَلامٌ عَلَیْکُمْ جَمیٖعاً» نیست.
مسأله 1518. اگر کسی به عدّه‏ای سلام کند و شخصی که سلام کننده قصد سلام دادن به او را نداشته باشد جواب بدهد، باز هم جواب سلام او بر آن عدّه واجب است.
مسأله 1519. اگر فرد به عدّه‏ای سلام کند و کسی که بین آنها مشغول نماز است، بداند که سلام کننده قصد سلام کردن به او را نداشته و به دیگران که مشغول نماز نیستند سلام کرده است، در این صورت فرد نمازگزار نباید جواب بدهد، هرچند افراد دیگر که به آنان سلام شده جواب سلام را عمداً یا سهواً نگویند.
مسأله 1520. اگر فرد به عدّه‏ای سلام کند و کسی که بین آنها مشغول نماز است شک کند که سلام کننده، قصد سلام کردن به او را هم داشته یا نه، نباید در بین نماز جواب بدهد. همچنین، اگر بداند قصد او را هم داشته، ولی دیگری زودتر جواب سلام را بدهد، بنابر احتیاط واجب نباید جواب بدهد؛[4]
امّا اگر بداند قصد او را هم داشته و دیگری جواب ندهد، یا شک کند که دیگران جوابش را داده‏اند یا نه، باید جواب او را بگوید.
مسأله 1521. اگر دو نفر با هم به یکدیگر سلام کنند، بنابر احتیاط واجب، باید هر یک جواب سلام دیگری را بدهد.
مسأله 1522. جواب سلام مرد و زن غیر مسلمان در صورتی که کافر ذمّی نباشند، واجب نیست و اگر ذمّی باشند، بنابر احتیاط واجب، به کلمۀ «عَلَیْک» اکتفا شــود.
مسأله 1523. سلام کردن مستحب است و همان طور که گفته شد جواب سلام واجب است؛ ولی عباراتی مثل«سلامت باشید»، «التماس دعا»، «صبح بخیر»، «خیلی ممنون» و مانند آن جواب سلام محسوب نمی­شوند. همچنین تکان دادن سر یا دست، برداشتن کلاه و مانند آن برای جواب سلام کافی نیست.
مسأله 1524. مستحب است که سواره به پیاده و ایستاده به نشسته و کوچکتر به بزرگ‌تر سلام کند و انسان در غیر نماز، جواب سلام را بهتر از سلام بگوید؛ مثلاً اگر کسی گفت: «سَلامٌ عَلَیْکُمْ» در جواب بگوید: «سَلامٌ عَلَیْکُمْ وَرَحْمَةُ اللّه‏».