مسأله 583. خمس از زمان حاصل شدن درآمد (تحقّق ربح) به مال تعلّق می‌گیرد، هرچند زمان استقرار آن برای شاغلین، انتهای سال خمسی و برای غیر شاغلین، پس از سپری شدن یک سال است و فرد می­تواند مال را قبل از زمان مذکور صرف در مؤونه نماید؛
بر این اساس، نسبت به اموالی که متعلّق خمس و زکات هر دو می­شوند، زمان تعلّق خمس بر زمان تعلّق زکات مقدّم است، هرچند گاهی زمان استقرار زکات مقدّم بر زمان استقرار خمس می‌باشد.
مثلاً اگر به فرد غیر شاغلی «60» گوسفند هدیه شود، پس از سپری شدن 11 ماه از زمان مالکیّت آنها با ورود به ماه دوازدهم، به «40» گوسفند از گوسفندان مذکور - با تحقّق شرایط وجوب زکات - زکات تعلّق می­گیرد و باید یک گوسفند را بابت زکات بپردازد و بعد از گذشت دوازده ماه از زمان مالکیّت، باید فرد خمس باقیماندۀ گوسفندان (پنجاه و نه گوسفند) را در صورتی که مؤونه محسوب نشوند بپردازد؛[1]
امّا چنانچه در مثال فوق، تعداد گوسفندان مذکور «40» عدد باشد، با ورود به ماه دوازدهم زکات به آنها تعلّق نمی­گیرد؛ زیرا یک پنجم مشاع گوسفندان، خمس محسوب می­شود. بنابراین، تعداد گوسفندانی که وی شرعاً مالک است به حدّ نصاب اول زکات گوسفند نمی­رسد، ولی وی باید بعد از گذشت 12 ماه از زمان مالکیّت، خمس چهل گوسفند را که مؤونه محسوب نمی­شود، بپردازد.
همچنین، اگر فرد شاغل مثلاً 6­ ماه به انتهای سال خمسیش مانده، «60» گوسفند را مالک شود، در صورتی که گوسفندان مذکور باقی مانده و مؤونه محسوب نشوند، باید خمس آنها را در سر سال خمسی بپردازد و با ورود به ماه دوازدهم از زمان مالکیّت گوسفندان - با تحقّق شرایط وجوب زکات - باید زکات «40» گوسفند از گوسفندان باقیمانده را بپردازد؛ امّا چنانچه در مثال فوق، تعداد گوسفندان «40» عدد باشد و در انتهای سال خمسی «10» گوسفند بابت خمس داده شود، باقیماندۀ گوسفندان کمتر از حدّ نصاب اول زکات گوسفند بوده، بنابراین زکات ندارند.