پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر آقای سید علی حسینی سیستانی

بسم الله الرحمن الرحیم
با توجه به رؤیت هلال با چشم غیر مسلح در غروب روز چهارشنبه ٢٩ شعبان فردا پنجشنبه اول ماه مبارک رمضان است.
توفیقات همگان را از خداوند متعال مسألت داریم.
دفتر آقاى سیستانى (مدظله)

کتب فتوایی » توضیح المسائل جامع جلد (2)

خمس پولی که با انتقال اعتباری هدیه داده شده ← → خمس مال در صورت اقالۀ معامله

خمس یارانۀ دولت

مسأله 620. یارانه­هایی که دولت به حساب بانکی افراد سرپرست خانوار (حساب پس‌انداز یا حساب جاری)[1] به صورت انتقال اعتباری پول از طریق شبکه شتاب بانکی واریز می­نماید،[2] تا زمانی که وجوه مذکور از حساب بانکی به صورت مبلغ نقدی برداشت نشده، مشمول خمس نمی‌باشد؛
امّا اگر وجوه فوق برداشت و تملّک شود، جزء درآمد همان سال محسوب می‌شود و چنانچه تا پایان سال باقی بماند و صرف در مؤونه نگردد، مشمول خمس خواهد بود.[3]
مسأله 621. یارانه­هایی که دولت به حساب­ بانکی افراد سرپرست خانوار (حساب سرمایه‌گذاری وکالتی)[4] واریز می­نماید، چنانچه فرد وکالت شرعی به بانک جهت فعّالیّت اقتصادی مطابق عقود اسلامی داده و احتمال معقول صحّت قراردادها را نیز می­دهد[5] و بر اساس آن، بانک در اثنای همان سال در وجوه واریزی تصرّف نموده و اقدام به معاملات و سرمایه‌گذاری از طرف موکّل نموده است، مال سرمایه‌‍گذاری شده یا بدل آن، درآمد سال محسوب می‌شود.
بنابراین، چنانچه تا پایان سال باقی بماند و صرف در مؤونه نگردد، حکم سرمایۀ کسب و تجارت را دارد و مشمول خمس خواهد بود، با توضیحی که در مسألۀ «640» ذکر می­شود؛
امّا اگر فرد وکالتی به بانک نداده باشد، حکم مسألۀ قبل در مورد آن جاری می‌شود.
شایان ذکر است، حکم خمس سود بانکی این نوع حساب­ها در مسائل «677 و 678» بیان می‌گردد.

[1]. ماهیّت حساب پس‌انداز از نظر قانونی، نوعی قرض دادن به بانک است و غالباً ماهیّت حساب جاری نیز چنین است؛ البتّه بانک با افتتاح این نوع حساب، خدمات حساب جاری (مانند صدور دسته چک) را در اختیار صاحب حساب می‏گذارد. توضیح بیشتر در جلد چهارم، فصل «احکام بانک­ها» ذکر می­شود.
[2]. وجوه مذکور به صورت فیزیکی، به حساب افراد واریز نمی­شود.
[3]. همچنین، اگر فرد بدون برداشت مبلغ یارانۀ مذکور از حساب و با انتقال اعتباری آن به حساب فروشنده، اقدام به خرید کالایی برای خود نماید، کالای مذکور جزء درآمد آن سال محسوب می­شود که چنانچه تا پایان سال باقی بماند و صرف در مؤونه نگردد، مشمول خمس خواهد بود.
[4]. غالباً ماهیّت حساب سرمایه‏گذاری بانکی کوتاه مدّت یا میان مدّت یا بلند مدّت - در کشور ایران - نوعی وکالت دادن به بانک است، بدین صورت که سرمایه‌گذار بانک را وکیل می­کند تا مبلغ واریز شده به حساب را در امور معاملات فروش اقساطی‏، مرابحه، سلف (پیش فروش)، خرید دین، مشارکت‏، مضاربه‏، جُعاله، اجاره به شرط تملیک‏، مزارعه‏، مساقات‏، سرمایه‏گذاری مستقیم‏ و... به‌طور مشاع حسب ضوابط قانونی مورد استفاده قرار دهد. توضیح بیشتر در جلد چهارم، فصل «احکام بانک­ها» ذکر می‌شود.
[5]. به عبارتی، احتمال عقلایی می­دهد که بانک به مقتضای عقود اسلامی عمل می­کند.
خمس پولی که با انتقال اعتباری هدیه داده شده ← → خمس مال در صورت اقالۀ معامله
العربية فارسی اردو English Azərbaycan Türkçe Français