پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر آقای سید علی حسینی سیستانی

کتب فتوایی » توضیح المسائل جامع جلد (2)

کیفیّت قیمت‌گذاری کالا جهت پرداخت خمس ← → الف. کسی که شغلش فروش طلا یا ارز است

ب. کسی که شغلش غیر از فروش طلا و ارز است

مسأله 669. کسی که دارای سرمایۀ کسب (مال التجاره) غیر از طلا و ارز می‌باشد و این امکان برایش فراهم است تا سرمایۀ کسب خویش را بر حسب طلا یا یکی از ارزهای خارجی - مثل دینار، درهم، یورو، یوآن - محاسبه کند، می‌تواند ابتدا مجموع سرمایۀ خویش را به طلا یا آن ارز معیّن، تبدیل نماید؛[1]
سپس، سود و زیان ناشی از کسب خویش را بر اساس طلا یا آن ارز معیّن حساب کند و مبنای محاسبات خویش را، در زمان‌های حسابرسی معمول در تجارت (روزانه یا ماهانه یا سالانه) بالنسبه به طلا یا همان ارز معیّن قرار دهد و پول رایج در کشور (ریال) را معیار محاسبات سود و زیان قرار ندهد.
شایان ذکر است، چنانچه فردی سال خمسی‌اش فرا رسیده است و تاکنون توجّه نداشته است که می‌تواند معیار را در مال التجاره، طلا یا یکی از ارزهای خارجی قرار دهد، ابتدا باید خمس سرمایه‌اش را بر اساس قیمت نقد رایج پرداخت نماید و از آن به بعد پس از تبدیل سرمایه مخمّس به طلا یا ارز خارجی معیّن، در سالیان بعد می‌تواند معیار را همان طلا یا ارز خارجی مورد نظر قرار دهد و سود و زیان خویش را بر اساس آن بسنجد.[2]
این حکم، شامل وجه نقد و پول رایجی که جزء سرمایۀ کسب و مال التجاره فرد می‌باشد نیز می‌گردد.

[1]. در تبدیل مال التّجاره و سرمایۀ کسب به طلا یا ارز خارجی ‌معیّن در ابتدای ‌امر، کافی ‌است که فرد سرمایۀ خویش را بر اساس طلا یا آن ارز معیّن ارزش‌‌گذاری ‌نماید و مجموع سرمایۀ مذکور را به شخص دیگری ‌در ازای ‌همان مقدار معیّن طلا یا ارز در ذمّه وی مصالحه کند و طرف مقابل مصالحه را قبول نماید تا مصالحه کننده آن مقدار از طلا یا ارز را به عنوان عوض مصالحه، از شخص مورد مصالحه (مُتصالح)، شرعاً طلبکار گردد، هرچند پس از اجرای ‌صیغۀ مصالحه و انتقال شرعی ‌اموال به مُتصالح، با رضایت و توافق طرفین مجدّداً با اجرای ‌صیغۀ مصالحه، همان اموال را از وی ‌به ازای ‌مقدار عوضی ‌که در مصالحه اول معیّن شده مالک گردد.
[2]. به عنوان مثال، وارد کنندۀ کالایی‌‌ را در نظر بگیرید که کلّ سرمایۀ کسبش (پارچه و وجه نقد) پس از تبدیل به درهم امارات، معادل 20 هزار درهم (150 میلیون تومان با احتساب هر درهم 500 ,7 تومان) مخمّس می‌‌باشد. وی ‌از هم اکنون قصد جدّی ‌می‌‌نماید که مبنای ‌محاسبۀ سرمایه کسبش «درهم» باشد. سر سال آینده در حالی که هر درهم امارات معادل 10,000 تومان بوده و ارزش مال التّجاره‌‌اش نیز بر حسب درهم، 25 هزار درهم گردیده است، ایشان تنها 5 هزار درهم امارات معادل 50 میلیون تومان سود برده است که باید خمس آن را بپردازد، هرچند مال التجارۀ وی سر سال بر حسب تومان، 250 میلیون تومان ارزش داشته باشد.
کیفیّت قیمت‌گذاری کالا جهت پرداخت خمس ← → الف. کسی که شغلش فروش طلا یا ارز است
العربية فارسی اردو English Azərbaycan Türkçe Français