پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر آقای سید علی حسینی سیستانی

بسم الله الرحمن الرحیم
با توجه به رؤیت هلال با چشم غیر مسلح در غروب روز چهارشنبه ٢٩ شعبان فردا پنجشنبه اول ماه مبارک رمضان است.
توفیقات همگان را از خداوند متعال مسألت داریم.
دفتر آقاى سیستانى (مدظله)

کتب فتوایی » توضیح المسائل جامع جلد (3)

راه شرعی برای خلاصی از ربا درمعامله ← → مسائل تکمیلی در کیفیّت محقّق شدن معاملۀ ربوی

حکم «باطل یا صحیح بودن» معاملۀ ربوی

مسأله 55. معامله‌ای که به صورت ربوی انجام شده، دو صورت دارد:
الف. هر دو طرف از حرام بودن و ربا بودن معاملۀ ربوی اطلاع داشته‌اند؛ در این صورت، معامله باطل است.
ب. یکی از دو طرف، حرام بودن ربا یا ربا بودن معامله‌ای که انجام شده را نمی‌دانسته و بعد فهمیده و توبه نموده؛ در این صورت، معاملۀ انجام شده، صحیح است و مالی که ردّ و بدل شده، برای هر دوی آنان حلال می‌باشد، هرچند طرف مقابل هنگام انجام معامله، آگاه بوده و مرتکب گناه شده و پس از آن توبه ننموده باشد.
مسأله 56. بی‌اطلّاع بودن فرد - که موجب می‌شود معاملۀ ربوی انجام شده با توضیحات مسألۀ قبل صحیح باشد- شامل موارد ذیل می‌شود:[1]
- فرد نمی‌دانسته که ربا حرام است.
- فرد حرام بودن ربا را می‌دانسته، امّا خیال می‌کرده ربای حرام، مخصوص قرض است و شامل معاملات نمی‌شود.
- فرد حرام بودن ربای در معاملات را می‌دانسته؛ امّا از شرائط و مسائل مربوط به ربا شدن معامله آگاه نبوده است.
- فرد مسائل مربوط به ربا شدن معاملات و نیز حرام بودن آن را می‌دانسته؛ امّا نسبت به معامله‌ای که انجام داده، اشتباه کرده و مثلاً خیال کرده کالا و عوضش، در معاملۀ نقدی وی، عددی است، بعداً متوجّه شده وزنی بوده است.[2]

[1]. سه مورد اوّل، از موارد «جهل به حکم» و مورد آخر از موارد «جهل به موضوع» می‌باشد.
[2]. بدیهی است صحیح بودن معامله و حلال بودن مالی که ردّ و بدل شده، در صورتی است که معامله از جهت دیگری باطل نباشد.
بنابراین، اگر مثلاً در معاوضۀ طلا به طلا، شرائط معاملۀ صرف - که در مبحث «بیع صَرْف» ذکرمی‌شود - رعایت نشود، مثل آنکه کالا و قیمتش قبل از جدا شدن خریدار و فروشنده از یکدیگر، تحویل داده نشود، معامله باطل است، هرچند هر دو طرف از مسأله اطلاع نداشته و توبه نموده باشند.
راه شرعی برای خلاصی از ربا درمعامله ← → مسائل تکمیلی در کیفیّت محقّق شدن معاملۀ ربوی
العربية فارسی اردو English Azərbaycan Türkçe Français