پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر آقای سید علی حسینی سیستانی

کتب فتوایی » توضیح المسائل جامع جلد (3)

اجاره دادن اجیر ← → انجام عمل برای غیر مستأجر

اجیر گرفتن اجیر (برای انجام کار مورد اجاره)

مسأله 589. اگر در قرارداد اجاره شرط نشده باشد که اجیر خودش عمل مورد اجاره را انجام دهد،[1] اجیر می‌تواند انجام آن کار را با عقد اجاره به فرد دیگری واگذار کند تا با اجرتی «معادل» با اجرت در اجارۀ اوّل یا «بیشتر» از آن، کار مورد نظر را انجام دهد.
مسأله 590. اگر در قرارداد اجاره شرط نشده باشد که اجیر خودش عمل مورد اجاره را انجام دهد،[2] چنانچه اجیر بخواهد به اجرتی کمتر از آن، دیگری را برای انجام آن کار اجیر کند، اجارۀ دوّم در صورتی صحیح است که اجیر اوّل مقداری از کار را خودش انجام داده باشد، هرچند مقدار کمی باشد.
بنابراین، اگر مثلاً پیمان‌کاری با توضیحات ذکر شده، بر اساس عقد اجاره متعهّـد شود مکانی را با اجرت 100 میلیون تومان حفّاری کند، در صورتی که بخشی از آن را - هرچند کم باشد - حفّاری نماید، می‌تواند برای حفّاری مقدار باقیمانده، فرد دیگری را در مقابل 80­ میلیون تومان یا کمتر اجیر نماید؛
البتّه، در صورتی که اجاره از مواردی باشد که عرفاً از اجاره‌های متعدّدی تشکیل شده است[3] - مثل آنکه فرد اجیر شده باشد در برابر یک میلیون و پانصد هزار تومان، 30­ روز روزه بگیرد که این قرارداد در حقیقت، 30 اجارۀ یک روزه در مقابل 50­ هزار تومان است - اجیر نمی‌تواند یک یا چند روز را خودش روزه بگیرد و بقیّه را به قیمت کمتر به دیگری واگذار نماید.
مسأله 591. اگر فردی برای تعمیر وسیله­ای اجیر شود و شرط نشده باشد که اجیر خودش عمل مورد اجاره را انجام دهد، چنانچه اجیر شخص ثالثی را - با رعایت شرایط صحّت آن - برای تعمیر وسیلۀ مذکور اجیر نماید و بخواهد مال مستأجر را به اجیر دوّم تحویل دهد، بنابر احتیاط واجب باید از مستأجر اجازه داشته یا به صورتی رضایت او برایش معلوم باشد.
مسأله 592. مواردی که بنّا برای انجام کار صاحب کار خود، کارگر می‌گیرد، دو صورت دارد:
الف. صاحب کار بنّا را اجیر کرده که ساختمان بسازد؛ چه اینکه خودش آن کار را انجام دهد و چه آن را به دیگران واگذارد؛
این صورت، حکم مسألۀ «590» را دارد؛
ب. قرارداد صاحب کار و بنّا به این صورت باشد که برخی از امور - همچون نظارت بر کار و طرح نقشۀ ساختمان و تصمیم گیری‌های اساسی - را خود بنّا انجام دهد و برای انجام کارهای دیگر کارگر بگیرد؛
در این صورت، که اجرت بنّا در مقابل کار خودش - اعم از نظارت و مانند آن و کارگر گرفتن - است،[4] کمتر بودن اجرت کارگر نسبت به بنّا اشکال ندارد.[5]

[1]. چه اینکه شرط به صورت صریح ذکر شود یا به علّت متعارف بودن یا مطرح شدن در پیش‌گفتگوی اجاره، اجاره بر اساس آن واقع شود. بنابراین، فرض مسأله در صورتی است که هیچ یک از اقسام شرط در قرارداد اجاره لحاظ نشده است.
[2]. همان.
[3]. بنابراین، در این فرض هرچند یک صیغۀ اجاره خوانده شده باشد، ولی اجارۀ مذکور منحل به اجاره‌های متعدّد شده و یک عقد اجاره محسوب نمی­شود.
[4]. در حقیقت، وظیفۀ بنّا غیر از کاری است که به کارگر سپرده می‌شود.
[5]. شایان ذکر است، در این صوت نیز بنّا از نظر نوع اجیر گرفتن و مبلغ اجاره و سایر خصوصیّات باید طبق قرارداد عمل کند، مثلاً چنانچه بنّا اجیر شده تا کارگر را برای صاحب کار بگیرد و مقدار اجرت هم تعیین شده، باید به همین کیفیّت عمل کند و حقّ ندارد از اجرتی که برای کارگر قرار داده شده، برای خودش بردارد.
اجاره دادن اجیر ← → انجام عمل برای غیر مستأجر
العربية فارسی اردو English Azərbaycan Türkçe Français