کتب فتوایی » توضیح المسائل جامع جلد (3)
جستجو در:
ب. دیرکرد در ازای تأخیر در انجام عمل ←
→ دیرکرد در ازای تأخیر شرط تکلیفی
مواردی که دریافت دیرکرد جایز است / الف. دیرکرد در ازای تأخیر در تحویل کالای معیّن (عین شخصی)
مسأله 1047. قرار دادن جریمۀ دیرکرد در ضمن عقد در ازای تأخیر نسبت به مالی که به صورت «عین شخصی»[1] بوده و فرد باید آن را در زمان معیّنی تحویل دهد، اشکال ندارد؛ البتّه، این در صورتی است که دیرکرد مذکور به صورت «شرط فعل» در ضمن عقد ذکر شده باشد.[2]
بنابراین، اگر فرد منزل یا مغازهاش را بفروشد و خریدار در ضمن معامله شرط نماید چنانچه فروشنده در تحویل منزل یا مغازه از فلان تاریخ، تأخیر کند، به ازای هر روز تأخیر، فلان مبلغ بپردازد، چنین شرطی اشکال ندارد؛
امّا اگر شرط شده: «چنانچه فروشنده در تحویل منزل یا مغازه از فلان تاریخ، تأخیر کند، به ازای هر روز تأخیر، فلان مبلغ مدیون باشد»، چنین شرطی - همان طور که در مسألۀ «300» گفته شد - صحیح نیست.
همین طور، اگر در ضمن عاریه دادن کتاب شرط شود در صورت تأخیر عاریه گیرنده در تحویل کتاب به کتابخانه از زمان معیّن، در ازای هر روز فلان مبلغ بپردازد، اشکال ندارد؛
امّا اگر عاریه دهنده بگوید: «چنانچه در تحویل کتاب از تاریخ معیّن تأخیر کنی، به ازای هر روز تأخیر فلان مبلغ بدهکار باشی»، چنین شرطی - همان طور که در مسألۀ «300» گفته شد - صحیح نیست.
بنابراین، اگر فرد منزل یا مغازهاش را بفروشد و خریدار در ضمن معامله شرط نماید چنانچه فروشنده در تحویل منزل یا مغازه از فلان تاریخ، تأخیر کند، به ازای هر روز تأخیر، فلان مبلغ بپردازد، چنین شرطی اشکال ندارد؛
امّا اگر شرط شده: «چنانچه فروشنده در تحویل منزل یا مغازه از فلان تاریخ، تأخیر کند، به ازای هر روز تأخیر، فلان مبلغ مدیون باشد»، چنین شرطی - همان طور که در مسألۀ «300» گفته شد - صحیح نیست.
همین طور، اگر در ضمن عاریه دادن کتاب شرط شود در صورت تأخیر عاریه گیرنده در تحویل کتاب به کتابخانه از زمان معیّن، در ازای هر روز فلان مبلغ بپردازد، اشکال ندارد؛
امّا اگر عاریه دهنده بگوید: «چنانچه در تحویل کتاب از تاریخ معیّن تأخیر کنی، به ازای هر روز تأخیر فلان مبلغ بدهکار باشی»، چنین شرطی - همان طور که در مسألۀ «300» گفته شد - صحیح نیست.
[1]. معنای «عین شخصی» و فرق آن با «کلّی در ذمّه» و «دین» از توضیحات مسائل «81 تا 83» معلوم میشود.
[2]. امّا اگر در ضمن عقد شرط شده: «در صورت تأخیر به ازای هر روز فلان مبلغ را مدیون باشی»، چنین شرطی که شرط نتیجه نامیده میشود، بنابر فتویٰ صحیح نیست؛ فرق بین شرط فعل و شرط نتیجه از توضیحات مسائل «299 و 300» و صفحۀ «248»، پاورقی «1» معلوم میشود.