مسأله 1409. اگر انسان حیوانی را که مالک داشته و صاحبش آن را گم کرده، در غیر آبادی - مانند صحرا، کوه و دشت - بیابد، در صورتی که حیوان توانایی حفظ و همین طور دفاع از خود نسبت به درندگان کوچکی مثل گرگ و روباه را داشته باشد،[1] فرد حقّ گرفتن حیوان را ندارد؛
پس اگر آن را بگیرد گناهکار است و تا زمانی که حیوان را به صاحبش برنگردانده، چنانچه از بین برود یا نقص و عیبی بر آن وارد آید، ضامن است و رها کردن حیوان در جایی که آن را پیدا کرده، جایز نیست؛
البتّه، اگر از پیدا شدن صاحبش نا‌امید شود، باید آن را با اجازۀ حاکم شرع از طرف صاحبش صدقه دهد.[2]
مسأله 1410. اگر انسان در جایی که - با توضیحات مسألۀ قبل - حقّ گرفتن حیوان را ندارد آن را بگیرد، باید خوراک و آنچه برای حفظ حیوان لازم است را تأمین کند و نمی‌تواند این هزینه‌ها را بعداً از مالک بگیرد.
شایان ذکر است، چنانچه در این مدّت از محصولات حیوان - مانند شیر و پشم آن - استفاده کرده باید عوض آن را بپردازد. همین طور، در صورتی که سوار حیوان شده یا او را در باربری به کار گرفته - با توضیحی که در مسألۀ «1497» ذکر می­شود - پرداخت اجرت المثل بر او لازم می‌باشد.
مسأله 1411. اگر انسان حیوانی را که توانایی دفاع از خود نسبت به درندگان کوچک را ندارد،[3] در غیر آبادی بیابد، می‌تواند آن را بگیرد؛
پس اگر در آن محل عدّه‌ای وجود داشته باشند که اُتراق کرده‌اند، باید از صاحب حیوان فحص نماید و پیدا شدن حیوان را - با کیفیّتی که در مسألۀ «1434» ذکر می‌شود - به آنان اطلاع ‌دهد.
مسأله 1412. اگر در مسألۀ قبل بعد از اعلام، صاحب حیوان پیدا نشد، بین دو کار مخیّر است:
الف. حیوان را برای خود بردارد (تملّک نماید) و از آن برای مصرف خوراکی استفاده کند یا اینکه حیوان را بفروشد.
در این صورت، اگر صاحبش پیدا شود، باید قیمت حیوان را به او بدهد، هرچند نسبت به مالک مدیون به حساب نمی‌آید.[4]
ب. حیوان را تا وقتی از پیدا شدن صاحبش نا‌امید نشده، نزد خود نگه دارد.
در این صورت، حیوان به عنوان «امانت شرعی»[5] دست اوست و اگر بدون کوتاهی در نگهداری یا تصرّف غیر مجاز از بین برود یا نقص و عیبی بر آن وارد آید، چیزی بر عهدۀ او نیست.
مسأله 1413. اگر صاحب حیوان آن را در صحرا یا بیابان یا بین راه و مانند آن رها کرده باشد، چنانچه از آن اعراض کرده و تملّکش را برای دیگران مباح نموده باشد، آن حیوان حکم مباحات اصلی را دارد و انسان می‌تواند آن را بگیرد و نسبت به آن ضامن نمی‌باشد.
مسأله 1414. اگر صاحب حیوان به علّت ناتوانی از تأمین هزینه‌های آن یا ناتوانی از درمان بیماری حیوان یا به جهت خستگی و در راه ماندگی حیوان، آن را در بیابان و مانند آن رها کرده، طوری که امکان به همراه بردن حیوان یا ماندن در نزد آن برایش فراهم نباشد، چنانچه در آن مکان آب و گیاه وجود دارد یا حیوان می‌تواند خود را به محلّ آب و علوفه برساند و زندگی کند، کسی حقّ گرفتن آن را ندارد و اگر بگیرد ضامن است؛
ولی اگر آن محل طوری است که حیوان در آنجا از بین می‌رود، هر کسی می‌تواند آن را بردارد؛ مگر آنکه مالک، موقّتاً آن را در محل رها کرده و قصد داشته باشد قبل از وارد آمدن خطر بر حیوان برگردد، که در این صورت برداشتن و اخذ حیوان برای دیگران جایز نیست.