پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر آقای سید علی حسینی سیستانی

کتب فتوایی » توضیح المسائل جامع جلد (3)

چند مسأله دربارۀ برداشتن مال گمشده ← → مسائل دیگر اعلام

ضمان مال گمشده

مسأله 1445. اگر انسان مال گمشده را در موارد مجاز صدقه دهد، چنانچه صاحب مال معلوم شود، می­تواند به همان صدقه راضی شود و می­تواند راضی نشود و از یابنده بدل[1] مال را مطالبه نماید و در این صورت، بر وی (یابنده) لازم است عوض مال را به عنوان غرامت بپردازد،[2] مگر موردی که در مسألۀ «1440» ذکر شد.
مسأله 1446. مال گمشده­ای را که انسان یافته و برداشته است، نوعی «امانت»[3] به حساب می‌آید؛ پس چنانچه از بین برود، اگر در وظیفۀ خود نسبت به آن کوتاهی نکرده و در آن تصرّف غیر مجاز ننموده، ضامن نیست، وگرنه ضامن می‌باشد.[4]
پس اگر مالی را که برداشته، دوباره به جای خود برگرداند یا آن را در محلّ اجتماع مردم بگذارد - چه در مدّت زمان اعلام باشد و چه غیر آن - یا اعلام را بدون عذر به تأخیر بیندازد، ضامن است.[5]
مسأله 1447. اگر مال، قبل از اعلام و معرّفی یا در بین مدّت اعلام از بین برود، چنانچه فرد یابنده نسبت به آن ضامن محسوب نشود - که توضیح آن در مسألۀ قبل ذکر شد - لازم نیست اعلام کند یا آن را تا پایان سال ادامه دهد؛
ولی اگر ضامن محسوب شود، وظیفۀ فرد در اعلام یا ادامۀ آن ساقط نمی‌شود و چنانچه صاحب مال پیدا شود، باید بدل آن را به او بدهد.

[1]. اگر مال از اشیای مثلی بوده، مثل آن و اگر قیمی بوده، قیمت آن پرداخته می‌شود.
[2]. در این حالت، ثواب صدقه برای صدقه دهنده خواهد بود.
[3]. منظور، «امانت شرعی» است که توضیح آن، در مسألۀ «1198» ذکر شد.
[4]. البتّه، حکم در مورد صدقه دادن مال گمشده در مسألۀ قبل ذکر شد.
[5]. توضیحات بیشتر دربارۀ کوتاهی در نگهداری مال و تصرّف غیر مجاز که باعث ضمان فرد می‌گردد، از آنچه در فصل «ودیعه»، مسائل «1212 تا 1216» ذکر شد، فهمیده می‌شود.
شایان ذکر است ضامن بودن فرد نسبت به مال به این معناست که اگر آن مال تلف شود، چنانچه از اشیای مثلی است، مثل آن و اگر از اشیای قیمی است، قیمت آن - با توضیحاتی که در فصل «غصب» ذکر می­شود - و اگر معیوب شود، ارش (کاهش قیمت) را باید به صاحبش بپردازد. توضیح معنای مثلی و قیمی، در مسائل «1504 و 1505» ذکر می‌شود.
چند مسأله دربارۀ برداشتن مال گمشده ← → مسائل دیگر اعلام
العربية فارسی اردو English Azərbaycan Türkçe Français