بسمه تعالی

خلأ پژوهش در زمینه‌های تاریخی در حوزه علمیه قم و احساس نیاز مبرمی که در این زمینه وجود داشت، باعث شد کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران با تکیه بر دو گرایش (اسلام و ایران) جهت تقویت و فعال کردن بحث‌ها و مطالعات تاریخی در سال 1374 در قم راه اندازی شود. این کتابخانه وابسته به دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی) است که جناب حجةالاسلام و المسلمین شهرستانی (زید عزّه) در قم بر آن نظارت دارد.

کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران در طول 16 سال گذشته تحولاتی را پشت سر گذاشته که همواره بر نقش آن افزوده است. نیاز به وجود چنین کتابخانه‌ای با منابع مختلف و به روز باعث شده که مراجعان آن هر روز زیادتر گردد. فراهم نمودن منابع قدیم و جدید به ویژه در بخش‌های لاتین و کتاب‌های عربی نیز موجب شده که اساتید و محققان از مراجعه به این کتابخانه برکنار نباشند. به علت افزوده شدن بر منابع کتابخانه، فضای فیزیکی کتابخانه هر از چند گاهی تغییر و تحولاتی را ایجاب می‌کند.

یکی از نقاط قوت کتابخانه منابع فراوان آن است. در سال 1374 کتابخانه با حدود 4 هزار جلد کتاب افتتاح گردید، اما هم اکنون (در اواخر سال 1390 شمسی) 115 هزار جلد کتاب و مجله در این کتابخانه وجود دارد که همین امر بر اهمیت آن افزوده است. علاوه بر خریدهای روزانه و خرید سالانه از نمایشگاه بین المللی کتاب، چندین کتابخانه شخصی خریداری و آثار تاریخی آنها تفکیک شده و در کتابخانه قرار داده شده است.

علاوه بر کتاب، مجلات تاریخی نیز مورد توجه بوده و بخش مجلات کتابخانه مشتمل بر شمار فراوانی مجله فارسی و عربی است.

موضوعات مهم کتابخانه:

موضوعات به لحاظ غنای منابع به شرح زیر است:

* تاریخ اسلام با بیش از 1700 عنوان کتاب. این بخش شامل منابع اولیه و مهم تاریخ اسلام است. کتابهایی مانند تاریخ طبری ، الکامل ابن اثیرو تاریخ اسلام ذهبی و کتابهای پژوهشی دیگر.

* تاریخ ایران نیز با بیش از هزار عنوان. علاوه بر این موضوعات دیگری که دوره‌هایی از تاریخ اسلام را شامل می‌شود.تاریخ ایران باستان، صفویه و زندیه ، قاجاریه ، مشروطه، نهضت ملی، پهلوی اول نیز از موضوعات مربوط به تاریخ ایران هستند.

* تاریخ تشیع نیز یکی دیگر از نقاط قوت این کتابخانه است که با بیش از 1800 عنوان کتاب این مجموعه را غنای خاصی بخشیده است.

* موضوع تراجم با بیش از 12 هزار عنوان کتاب در دو قسمت مجزای تراجم تک نگاری و تراجم عمومی غنی‌ترین بخش کتابخانه است. تراجم عمومی با 3500 عنوان و تراجم تک نگاری با بیش از 5500 عنوان کتاب.

* از موضوعات دیگری که اهمیت بسیاری در این کتابخانه دارد و مراجعان زیادی نیز دارد بخش سیره نبوی (ص) با 1600 عنوان و ائمه معصومین (علیهم السلام) با 6500 عنوان است. سیره ائمه معصومین از امیر المؤمنین تا امام زمان (علیهم السلام) و حضرت زهرا (علیها السلام) هر کدام به بخشی تقسیم شده. کل مجموعه سیره معصومین بالغ بر 8100 عنوان کتاب می‌شود.

* موضوع فرهنگ و تمدن با بیش از 3500 عنوان کتاب یکی دیگر از بخش‌های مهم کتابخانه است.

* تاریخ علوم با بیش از 2 هزار عنوان و تاریخنگاری با 1250 عنوان کتاب از بخش‌های دیگر کتابخانه است.

* بررسی تاریخ ادبیات ایران و اسلام، دو بخش ادبیات فارسی با بیش از 7000 عنوان و ادبیات عرب با بیش از 1800 عنوان کتاب وجود دارد که در حال تقویت است.

* موضوع تاریخ ادیان با بیش از 2500 عنوان کتاب در زمینه های مختلف می باشد. منابع مربوط به ادیان، فرقه ها و گروه های مختلف منشعب از هر کدام در این بخش جای دارد.

* بخشی با عنوان تاریخ جهان به تاریخ کشورهای مختلف پرداخته است. البته تاریخ برخی کشورها موضوعات جداگانه ای را به خود اختصاص داده.

* تاریخ و جغرافیای شهرها و بعضی از ممالک مهم اسلامی که در پیدایش و تمدن اسلامی و در طول تاریخ آن نقش مهمی داشته‌اند، منابع زیادی  را به خود اختصاص داده که در موضوعات مختلف جای گرفته است..

* یکی از بخش‌های مهم کتابخانه، منابع لاتین آن است. به علت کمبود منابع مالی و قیمت بالای کتاب‌های لاتین، این بخش در مقایسه با بخش‌های دیگر رشد چندانی نداشته، اما با این وجود بیش از 4 هزار عنوان را در خود جای داده که سعی شده اهم منابع مورد استفاده محققان تهیه شود. چون موضوع لاتین، موضوعی عام است، مقداری از این منابع فرانسوی، ترکی استانبولی و آلمانی است. کتاب‌های این بخش از کشورهای ترکیه، انگلیس، فرانسه، آلمان و آمریکا خریداری شده است.

* موضوعی با عنوان فرهنگ ها وجود دارد که نیاز محققان را برطرف می‌کند. همچنین در موضوع کتاب‌شناسی، فهارس و کتابشناسی‌های مختلفی وجود دارد که راهگشای محققان در امر پژوهش است.

* افزون بر اینها مواد غیر کتابی مانند (لوح فشرده) نیز مورد توجه قرار گرفته و تا کنون 300 حلقه سی دی تاریخی، اعم از نرم افزار و سخنرانی‌های تاریخی جمع آوری شده است.

آثار منتشره:

تا کنون 16 عنوان کتاب توسط این کتابخانه و در بعضی موارد با همکاری دیگر مؤسسات منتشر شده که می‌توان به کتاب‌های ذیل اشاره نمود:

ـ علی نامه،

ـ تاریخ محمدی،

ـ تحفة الازهار و زلال الانهار در 4 جلد،

ـ 2 گفتار پیرامون گوشه‌هایی از احوال و آثار علماء بزرگ خوانسار،

ـ گزارشی از کتاب تحفه فیروزیه شجاعیه به جهت سده سنیه سلطان حسینیه،

ـ الحاوی فی رجال الشیعة الامامیه،

ـ قبیله بنو تمیم و نقش آن در تاریخ اسلام و ایران،

ـ قبیله ازد و نقش آن در تاریخ اسلام و ایران،

ـ میراث مکتوب شیعه از 3 قرن نخستین شیعه،

ـ سلمان محمدی ابو عبدالله پارسی،

ـ خورشید جی،

ـ سلمان حقیقت جاویدان،

ـ مهاجرت به حبشه،

ـ الحله و حیاته العلمی،

ـ تقاریر نجد،

ـ الانتفاضة الشعبانیة فی کربلاء اشاره نمود.

سایت کتابخانه:

از جمله فعالیتهای دیگر کتابخانه استفاده از سیستم اطلاع رسانی موجود در اینترنت است. بدین روی سایت کتابخانه با نشانی www.historylib.com در سه بخش به ارائه خدمات می‌پردازد:

ـ یک بخش به ارائه مقالات تاریخی از اساتید مختلف،

ـ بخش دیگری نیز به معرفی تازه‌های کتاب و مجلات می‌پردازد،

ـ بخش سوم نیز برنامه جستجو در منابع کتابخانه است.

کتابخانه قفسه بسته است و کتابها از طریق کتابداران ارائه می‌شود.

همچنین کتابها سالی یک بار چک شده و در اصطلاح وجین می‌شود و در صورت نیاز اصلاح و یا تعمیر می‌گردد.

هم اکنون کتابخانه در دو شیفت صبح و عصر آماده سرویس دهی به خواهران و برادران محقق می‌باشد.

آدرس:

ایران ـ قم ـ خیابان دورشهر ـ خیابان سمیه ـ 20 متری رجایی ـ کوچه 11 ـ پلاک 8

تلفن: 37731355 25 0098

http://www.historylib.com