کتب فتوایی » توضیح المسائل جامع جلد (3)
جستجو در:
کالا یا ثمن، کلّی در معیّن ←
→ کالا عین شخصی یا کلّی در ذمّه
قیمت (ثمن) کلّی در ذمّه یا عین شخصی
مسأله 83. تقسیمی که در مسألۀ «81» ذکر شد در مورد بهای معامله (ثمن) نیز وجود دارد؛ به این صورت که اگر معامله بر پول یا کالای مشخّصی به عنوان قیمت (ثمن) واقع شود - مثلاً مشتری قبل از معامله یک اسکناس 10 هزار تومانی به فروشنده داده، سپس به او بگوید کالا را به همین پول خریدم - در چنین مواردی گفته میشود ثمن «عین شخصی» است؛
امّا اگر مثلاً مشتری کالا را به قیمت 10 هزار تومان بخرد، سپس 10 هزار، تومان از جیب خود خارج کرده و به فروشنده بدهد - که در حقیقت با انجام معامله خریدار 10 هزار تومان به فروشنده بدهکار شده است - در چنین مواردی که معامله بر پول مشخّصی واقع نشده، گفته میشود ثمن، «کلّی در ذمّه» است و فرقی ندارد که مشتری در نزد خود تصمیم داشته باشد پول معیّنی را بدهد یا نه و یا پول را در همان مجلس معامله و لحظاتی پس از خرید کالا بپردازد یا بعد از آن[1].[2]
امّا اگر مثلاً مشتری کالا را به قیمت 10 هزار تومان بخرد، سپس 10 هزار، تومان از جیب خود خارج کرده و به فروشنده بدهد - که در حقیقت با انجام معامله خریدار 10 هزار تومان به فروشنده بدهکار شده است - در چنین مواردی که معامله بر پول مشخّصی واقع نشده، گفته میشود ثمن، «کلّی در ذمّه» است و فرقی ندارد که مشتری در نزد خود تصمیم داشته باشد پول معیّنی را بدهد یا نه و یا پول را در همان مجلس معامله و لحظاتی پس از خرید کالا بپردازد یا بعد از آن[1].[2]
[1]. مانند معاملۀ نقدی که خریدار با توافق فروشنده، قصد دارد ثمن معامله را بعداً بپردازد یا معاملهای که به صورت نسیه واقع میشود؛
شایان ذکر است، در معاملۀ نسیه، همواره ثمن معامله کلّی در ذمّه است و در معاملۀ سلف، همواره کالا کلّی در ذمّه است و توضیح بیشتر در مورد اقسام معامله از نظر تأخیر در پرداخت ثمن و کالا، در مسائل «194 و 195» ذکر میشود.
[2]. در مواردی که مشتری پس از خرید کالا، برای پرداخت قیمت (ثمن) از کارت کشیدن (دستگاه کارتخوان) استفاده میکند، ثمن معامله کلّی در ذمّه است نه عین شخصی.