کتب فتوایی » توضیح المسائل جامع جلد (4)
جستجو در:
حبس بر افراد ←
→ حبس و ملحقات آن / حبس / تعریف حبس
حبس بر جهات
مسأله 979. انسان می‌تواند مال خود را برای صرف در جهت معیّنی - که وقف بر آن صحیح است و توضیح آن در بحث وقف گذشت - حبس کند؛ چه آن جهت «عام» باشد مانند عزاداری امام حسین(علیه السلام) و چه «خاص»؛ مانند تعلیم قرآن در مکان معیّن.
مسأله 980. اگر مالک، مال خود را برای مدّت معیّنی بر جهتی حبس کند - مثلاً بگوید: «ماشینم تا پنج سال برای انتقال زائرین حرم امام حسین(علیه السلام) حبس باشد»- پس از انتهای مدّت، حبس تمام شده و مال و منافع آن در اختیار مالک قرار میگیرد و اگر در اثنای مدّت فوت کند، هرچند مال مذکور به ورثۀ وی ارث می‌رسد، ولی حبس به قوّت خود باقی است و بعد از پایان مدّت حبس، مال و منافع آن در اختیار ورثه[1] قرار میگیرد.
مسأله 981. اگر مالک، ملک خود را برای همیشه بر جهتی حبس کند، تا زمانی که مال باقی است و دارای منافع قابل توجّهی که بتوان آن را در جهت حبس به کار گرفت باشد، حبس باقی است و فرد حقّ رجوع ندارد.
شایان ذکر است، این حکم در موردی که مالک هنگام حبس به همیشگی بودن آن تصریح نکرده، ولی آن را مقیّد به زمانی هم ننموده - طوری که عبارت وی اطلاق و شمولی نسبت به همۀ زمانها داشته باشد - نیز می‌گردد؛ مثل اینکه بگوید: «کتابم برای مطالعۀ طلّاب و دانشجویان حبس باشد»؛
امّا اگر قابلیّت انتفاع و بکارگیری آن در جهتی که مال برای آن حبس شده به طور کلّی از بین برود، حبس باطل میشود و مال در اختیار مالک قرار میگیرد و اگر فوت کرده، به ورثۀ وی در هنگام فوت ارث می رسد.[2]
مسأله 982. در حبس بر جهت - چه عام و چه خاص - قبول و تحویل (قبض) لازم نیست.
بنابراین، اگر مثلاً مالک بگوید: «باغ خود را برای تعلیم قرآن در فلان مکان حبس کردم»، حبس محقّق شده و وی نمی‌تواند منصرف شده و از حبس خود برگردد، هرچند متولّی آن مکان، این حبس را هنوز قبول نکرده و باغ نیز در اختیار خود مالک باشد.
مسأله 980. اگر مالک، مال خود را برای مدّت معیّنی بر جهتی حبس کند - مثلاً بگوید: «ماشینم تا پنج سال برای انتقال زائرین حرم امام حسین(علیه السلام) حبس باشد»- پس از انتهای مدّت، حبس تمام شده و مال و منافع آن در اختیار مالک قرار میگیرد و اگر در اثنای مدّت فوت کند، هرچند مال مذکور به ورثۀ وی ارث می‌رسد، ولی حبس به قوّت خود باقی است و بعد از پایان مدّت حبس، مال و منافع آن در اختیار ورثه[1] قرار میگیرد.
مسأله 981. اگر مالک، ملک خود را برای همیشه بر جهتی حبس کند، تا زمانی که مال باقی است و دارای منافع قابل توجّهی که بتوان آن را در جهت حبس به کار گرفت باشد، حبس باقی است و فرد حقّ رجوع ندارد.
شایان ذکر است، این حکم در موردی که مالک هنگام حبس به همیشگی بودن آن تصریح نکرده، ولی آن را مقیّد به زمانی هم ننموده - طوری که عبارت وی اطلاق و شمولی نسبت به همۀ زمانها داشته باشد - نیز می‌گردد؛ مثل اینکه بگوید: «کتابم برای مطالعۀ طلّاب و دانشجویان حبس باشد»؛
امّا اگر قابلیّت انتفاع و بکارگیری آن در جهتی که مال برای آن حبس شده به طور کلّی از بین برود، حبس باطل میشود و مال در اختیار مالک قرار میگیرد و اگر فوت کرده، به ورثۀ وی در هنگام فوت ارث می رسد.[2]
مسأله 982. در حبس بر جهت - چه عام و چه خاص - قبول و تحویل (قبض) لازم نیست.
بنابراین، اگر مثلاً مالک بگوید: «باغ خود را برای تعلیم قرآن در فلان مکان حبس کردم»، حبس محقّق شده و وی نمی‌تواند منصرف شده و از حبس خود برگردد، هرچند متولّی آن مکان، این حبس را هنوز قبول نکرده و باغ نیز در اختیار خود مالک باشد.
[1]. منظور، ورثۀ وی در هنگام فوت است.
[2]. شایان ذکر است، چنانچه مال حبس شده به‌طور دائم، قابلیّت و صلاحیّت انتفاع و بکارگیری در جهت حبس را داشته باشد، ولی مثلاً غاصبی آن را غصب و تغییر کاربری داده، چنانچه ممکن است باید مال مذکور از غاصب پس گرفته شود تا از آن در جهت حبس استفاده گردد و اگر این کار مقدور نباشد، ولی بتوان عوض آن را از غاصب گرفت، لازم است این کار انجام شود و بنابر احتیاط واجب با آن، مال دیگری خریداری شده و مطابق نظر حبس کننده، حبس دائم گردد.