مسأله 263. صورت از جهت طول، باید از بالای پیشانی - جایی که موی سر می‌‌روید - تا آخر چانه و از جهت عرض، به مقداری که بین انگشت وسط و شَست قرار می‌گیرد، شسته شود و اگر فرد، مختصری از این مقدار را نشوید، وضویش باطل است و در صورتی که انسان یقین یا اطمینان نکند این مقدار کاملاً شسته شده، باید برای اینکه یقین یا اطمینان به شستن مقدار لازم پیدا کند، کمی از اطراف آن را هم بشوید.
همین طور، شستن صورت بنابر احتیاط واجب، باید با رعایت ترتیب از طرف بالا به پایین باشد[1] و همین که در عرف گفته شود از بالا به پایین شسته شده، کافی است. بنابراین، اگر آب را بر ابتدای پیشانی - محلّ روییدن مو - بریزد، سپس آن را بر هر دو طرف صورت به‌طور معمول به صورت خطّ منحنی جاری نماید، شستن از بالا به پایین صورت گرفته است؛
امّا اگر فرد آب وضو را بر ابتدای پیشانی نریزد، بلکه بر قسمتی پایین‌تر از آن مانند پایین پیشانی و محلّ ابروها بریزد، سپس بلافاصله قسمت بالای پیشانی را که خشک مانده، دست بکشد تا تر شود و بعد بر محلّ ریختن آب و پایین‌تر از آن دست بکشد، چنانچه رطوبت باقیمانده در دست به مقداری باشد که عرفاً صدق شستن نماید، کافی است و در غیر این صورت، بنابر احتیاط واجب چنین وضویی صحیح نیست.
مسأله 264. اگر صورت کسی در ناحیۀ چانه، بلندتر از مردم معمولی باشد، لازم است تمام صورت خود را بشوید و چنانچه در پیشانی او مو روییده یا جلوی سرش مو ندارد، باید در نظر بگیرد مردم معمولی از هر جا صورت خود را می‌شویند، او هم از همان جا به اندازۀ معمول، پیشانی را بشوید؛
امّا شخصی که به دلیل بزرگی صورت یا کوچکی آن در جهت عرض، یا به سبب بلندی انگشتان یا کوتاهی آنها، خلقت متناسب و معمولی ندارد، باید انگشتانی را که متناسب با چهرۀ او است در نظر گرفته و مقدار بین انگشت وسط و شَست چنین دستی را بشوید.
مسأله 265. صورت و دست‌‌ها باید طوری شسته شود که آب به پوست بدن برسد و اگر مانعی وجود دارد، فرد باید آن را برطرف کند؛ حتّی اگر احتمال دهد چرک یا چیز دیگری در ابروها و گوشه‌‌های چشم و لب او هست که مانع از رسیدن آب به پوست می‌شود، چنانچه احتمال او در نظر مردم بجا (احتمال معقول) باشد، باید پیش از وضو بررسی کند که اگر مانعی هست آن را برطرف نماید.
مسأله 266. اگر پوست صورت از بین مو پیدا نباشد، واجب است ظاهر مو شسته شود و رساندن آب به زیر آن لازم نیست؛ مگر آنکه رساندن آب به زیر آنها آسان باشد و نیاز به دقّت و بررسی نداشته باشد که در این صورت باید زیر آن شسته شود، مانند سبیل بلندی که از دو طرف روی محاسن یا پوست صورت را پوشانده و به راحتی می‌توان آن را کنار زد؛
امّا در صورتی که پوست صورت از بین مو پیدا باشد، باید آب را به پوست برساند و شستن موهای نازک نیز لازم می­باشد، بلکه بنابر احتیاط واجب موهای درشت و زبر نیز شسته شود.
مسأله 267. اگر شک کند پوست صورت از بین مو پیدا است یا نه، باید مو را بشوید و آب را به پوست هم برساند.
مسأله 268. شستن داخل بینی و مقداری از لب و چشم که در وقت بستن دیده نمی‌‌شود، واجب نیست ولی اگر انسان شک کند از جاهایی که باید شسته شود چیزی باقی مانده یا نه، واجب است برای آنکه یقین به شستن مقدار لازم پیدا کند، مقداری از آنها را هم بشوید؛
البتّه کسی که این امر را نمی‌دانسته، چنانچه احتمال معقول دهد در وضویی که گرفته مقدار لازم را شسته، نمازهایی را که با آن وضو خوانده، صحیح است و لازم نیست برای نماز بعدی دوباره وضو بگیرد.
مسأله 269. بعد از شستن صورت، ابتدا باید دست راست و بعد از آن دست چپ را از آرنج تا سر انگشتان بشوید و اگر انسان شک کند که آرنج را کاملاً شسته یا نه، باید برای آنکه یقین کند مقدار لازم را شسته، مقدار کمی بالاتر از آرنج را هم بشوید.
مسأله 270. کسی که پیش از شستن صورت، دست‌‌های خود را تا مچ شسته، در هنگام وضو باید تا سر انگشتان را بشوید و اگر فقط دست‌ها را تا مچ بشوید، وضوی او باطل است.
مسأله 271. دست‌‌ها باید با رعایت ترتیب از بالا به پایین شسته شود و همین که عرفاً بگویند از بالا به پایین شسته کافی است. بنابراین، اگر فرد مثلاً ابتدا قسمت بیرونی دست را از آرنج تا پایین دست بشوید و بعد قسمت داخلی آرنج و پایین‌تر از آن را دست بکشد و بشوید، شستن از بالا به پایین صورت گرفته و لازم نیست قسمت بیرونی و داخلی هم‌زمان شسته شود؛[2]
امّا اگر دست را از پایین به بالا بشوید - هرچند از روی ندانستن مسأله - وضو باطل است. همین طور، اگر مثلاً از نصف ساعد تا سر انگشتان را به نیّت وضو بشوید، سپس قسمت آرنج تا نصف ساعد را که خشک مانده بشوید، وضو صحیح نیست؛
البتّه در صورتی که آب را بر پایین‌تر از آرنج بریزد، سپس بلافاصله قسمت بالای آرنج را که خشک مانده دست بکشد تا تر شود و بعد بر محلّ ریختن آب و پایین‌تر از آن دست بکشد، چنانچه رطوبت باقیمانده در دست به مقداری باشد که عرفاً صدق شستن نماید، کافی است، وگرنه بنابر احتیاط واجب نمی‌تواند به این وضو اکتفا نماید.
مسأله 272. اگر انسان دست را تر کند و به صورت و دست‌‌ها بکشد، چنانچه تَری دست به قدری باشد که با کشیدن دست، آب آنها را فرا گیرد و عرفاً شستن (غَسْل) صدق کند، کافی است و در این صورت، لازم نیست آب بر آنها جاری شود.
مسأله 273. در وضو شستن صورت و دست‌‌ها، مرتبۀ اوّل واجب، مرتبۀ دوّم مستحب و مرتبۀ سوّم حرام است؛
منظور از «شستن مرتبۀ اوّل»، آن است که به قصد وضو، صورت یا دست را کاملاً بشوید. بنابراین، اگر با یک مرتبه یا چند مرتبه آب ریختن - به کمک دست کشیدن یا بدون آن - عضو کاملاً شسته شود، مرتبۀ اوّل محقّق شده و شستن بعد از آن هرچند به نیّت شستن اوّل هم باشد، جزء شستن اوّل محسوب نمی‌‌شود.
بنابراین، در تحقّق شستن اوّل، دو مطلب شرط است:
اوّل: آنکه شستن به قصد وضو باشد؛
دوّم: آنکه آب تمام عضو را کاملاً فرا بگیرد که جایی برای احتیاط نباشد.
در شستن بعدی، اگر این دو شرط موجود باشد «شستن مرتبۀ دوّم» محقّق می‌شود؛ ولی اگر شرط اوّل موجود نباشد، یعنی بعد از شستن اوّل، بدون قصد وضو عضو را بشوید، لازم است مراعات مقتضای احتیاط ترک نشود و برای مرتبۀ سوّم، احتیاطاً عضو را نشوید.[3]