مسأله 1984. اگر مأموم با امام در اجزای نماز و شرایط آن از نظر اجتهاد یا تقلید اختلاف داشته باشند، در صورتی که مأموم به جهت اجتهاد یا تقلید، اعتقاد به باطل بودن نماز امام داشته باشد، هرچند امام را در این امر معذور بداند،[1] در این صورت نمی­تواند به او اقتدا کند و همچنین است حکم، در صورتی ­که اختلاف در موضوعات و مصادیقی باشد که در صورت جهل هم موجب باطل شدن نماز می‌شود. به عنوان نمونه، چند مثال ذکر می­شود:
الف. اگر در کف دست امام مانعی باشد که به هیچ وجه رفع نمی‌‌شود و امام به علّت مجتهد بودن خودش یا به خاطر نظر مرجع تقلیدش معتقد باشد وظیفه‌‌اش وضوی جبیره‌‌ای یا غسل جبیره‌‌ای است، ولی مأموم از روی اجتهاد یا تقلید، معتقد باشد وظیفۀ امام، تیمّم است، در این صورت، مأموم نمی‌‌تواند به امامی که با وضو یا غسل جبیره نماز می‌‌خواند اقتدا نماید.
ب. اگر مأموم از روی اجتهاد یا تقلید خواندن سوره را بعد از حمد واجب بداند، ولی امام به جهت اجتهاد یا تقلید، خواندن سوره را بعد از حمد واجب نداند و در نماز تنها اکتفا به خواندن حمد نماید، در این صورت مأموم نمی­تواند در حال قیام و قبل از رکوع به او اقتدا نماید، امّا اقتدا به این امام در رکوع رکعت دوّم یا در رکعت سوّم یا چهارم اشکال ندارد.
ج. اگر مأموم بداند آبی که امام با آن وضو گرفته، نجس است، ولی امام اعتقاد به پاکی آب داشته باشد، اقتدای به او جایز نیست، زیرا وضو گرفتن با آب نجس، حتّی در صورت جهل به آن هم موجب باطل شدن وضو و نماز می‌‌شود.
د. اگر مأموم بداند امام وضو ندارد، هرچند خود امام متوجّه نباشد، نمی‏تواند به او اقتدا کند؛
امّا اگر به نظر مأموم، نماز امام به جهت معذور بودن وی صحیح باشد، می­تواند به او اقتدا نماید؛ مثل مواردی که جهل قصوری به آن بخشیده شده است و فرد به جهت آنکه در حکم، جاهل قاصر محسوب می­شود، نمازش صحیح می­باشد؛ مثلاً امام به جهت اجتهاد یا تقلید معتقد است که در رکعت سوّم و چهارم نماز، جایز است به یک بار گفتن تسبیحات اربعه اکتفا نمود، ولی مأموم معتقد است باید تسبیحات اربعه سه بار گفته شود، در این صورت، اقتدای مأموم به امامی که تسبیحات را یک بار می­گوید، اشکال ندارد.
همچنین، اگر اختلاف در موضوع و مصداقی باشد که جهل به آن، ضرر به صحّت نماز نمی­زند؛ مثلاً اگر مأموم متوجّه شود لباس امام نجس است، ولی امام از نجاست لباسش اطلاع نداشته باشد، در این حال، اقتدا به او اشکال ندارد و بر مأموم هم لازم نیست به امام جماعت خبر دهد.
مسأله 1985. اگر امام جماعت به علّت عذری با بدن یا لباس نجس یا با تیمّم یا با وضوی جبیره‏ای نماز بخواند، می‌توان به او اقتدا کرد؛ البتّه اگر نظر اجتهادی یا تقلیدی امام و مأموم در مورد آن عذر فرق دارد، تفصیل مسألۀ قبل در آن جاری می‌شود.