پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر آقای سید علی حسینی سیستانی

کتب فتوایی » توضیح المسائل جامع جلد (2)

زیورآلات طلا برای مردان ← → سحر، کهانت، فال‌گیری، دعانویسی، شعبده‌بازی، هیپنوتیزم

فضای مجازی، اینترنت، شبکه­‌های اجتماعی و سایر ابزارهای مشترک

مسأله 498. فضای مجازی، اینترنت و شبکه­های اجتماعی ابزار مشترک[1] محسوب می­شوند و از آنجا که زمینۀ ابتلا به گناهان مختلف[2] از این طریق زیاد و دسترسی به آن آسان است، باید پرهیز و مراقبت زیادی در استفاده از آن صورت گیرد.
استفاده و نگهداری از این ابزار - همچون سایر ابزارهای مشترک - برای کسی که خود را نسبت به ارتکاب گناه (أعم از نگاه­های آلوده و مکالمات حرام، گوش دادن به غنا و موسیقی حرام، عضویّت در گروه­های منحرف و سایر عناوین حرام) از این طریق ایمن نمی‌داند، ‌جایز نیست و در غیر این صورت، جایز است.[3]
اگر فرد ابزارهای فوق[4] را در اختیار خانوادۀ خویش قرار می‌دهد، نگهداری آن در خانه در صورتی جایز است که شرط مذکور در مورد خانوادۀ وی هم، وجود داشته باشد.
مسأله 499. در مورد مسألۀ قبل با توجّه به تأثیر فضای مجازی بر روح و جسم افراد، ‌وظیفۀ کسی که تربیت و سرپرستی فرزند به عهدۀ اوست، از جهت در اختیار قرار ندادن امکانات مربوط به این فضا یا محدود کردن و مدیرّیت آن در سنین و شرایطی که ترس ابتلا به گناه یا سستی در عقیده و اخلاق آنان وجود دارد، ‌بسیار مهمّ و حسّاس و نقش آفرین است؛
بدیهی است قابلیّت و ظرفیّت این فضا برای استفاده‌های آموزشی و تحصیلی و توصیۀ معلّمین و مدارس بر آن، نباید والدین را از این وظیفۀ مهمّ غافل کند؛ علاوه بر اینکه معلّمان و مربّیان نیز، نباید زمینۀ ابتلای دانشجویان و دانش آموزان به گناه را فراهم کنند.

[1]. ابزارهای مشترک به وسائلی گفته می­شود که قابلیّت استفاده در زمینۀ حلال و حرام هر دو را دارد، طوری که ارزش آن هم به جهت کاربری حلال و هم کاربری حرام آن است. استفاده از این وسائل، به خودی خود اشکال ندارد. بنابراین، ماهواره، تلویزیون و ابزار مانند آن نیز چنانچه زمینۀ استفادۀ حلال و حرام - با توضیح فوق - از آن وجود داشته باشد، ابزار مشترک می­باشند، هرچند گاه به لحاظ شرایط مکانی و زمانی و غیر آن ممکن است از وسائل مخصوص حرام به شمار آید. مسائل مربوط به معاملات ابزار مشترک، در جلد سوّم ذکر می­شود.
[2]. چه گناهان و محرّماتی که مربوط به استفادۀ خود کاربر از فضای مجازی است و چه گناهانی که در رابطه با ارائه و ارسال مطالب به دیگران برای فرد پیش می‌آید؛ اموری از قبیل ریختن آبروی مؤمن، دروغ و قول به غیر علم، افشای اسرار و انتشار فایل­ها و ویدیوهای محرمانه، نشر امور خلاف تقیّه و تصاویر فساد‌انگیز و محرّک، گذاشتن عکس­های بدون حجاب و فساد‌انگیز به عنوان شناسۀ شخصی (پروفایل)، نشر شبهات دینی و موسیقی حرام و ارتباط حرام با نامحرم و سایر اموری که تعدادی از آنها در مسألۀ «394» ذکر شد.
[3]. بنابراین، حکم استفاده از اینترنت، فضای مجازی و شبکه­های اجتماعی و سایر ابزارهای مشترک برای اشخاص متفاوت است، استفاده از آنها برای کاربرانی که در مرتبۀ امن دینی و اعتقادی و اخلاقی هستند و از این ابزارها خارج از مسیر شرع استفاده نمی­کنند اشکال ندارد، امّا استفاده از آنها برای کاربرانی که چنین نیستند و خوف و ترس انحراف فکری، عقیدتی، اخلاقی آنان از این طریق وجود داشته باشد، جایز نیست؛ مگر آنکه طوری استفادۀ خویش را محدود نمایند که از ابتلای به گناه و حرام مصون باشند؛ البتّه در صورتی که در این زمینه منع قانونی وجود داشته باشد، اجازۀ مخالفت با آن داده نمی‌شود.
[4]. مانند اینترنت، موبایل، تلویزیون.
زیورآلات طلا برای مردان ← → سحر، کهانت، فال‌گیری، دعانویسی، شعبده‌بازی، هیپنوتیزم
العربية فارسی اردو English Azərbaycan Türkçe Français