کتب فتوایی » توضیح المسائل جامع جلد (2)
جستجو در:
ج. اجازۀ شوهر در مورد نذر همسر ←
→ شرایط صحیح بودن نذر / الف. قدرت عمل به نذربدون مشقّت زیاد و ضرر قابل توجّه
ب. رجحان داشتن مورد نذر
مسأله 1195. آنچه نذر میشود باید رجحان شرعی داشته باشد؛ مثل آنکه فرد نذر کند واجب یا مستحبی را انجام دهد یا نذر کند کار حرام یا مکروهی را ترک نماید؛
بنابراین، اگر نذر نماید کار حرام یا مکروهى را انجام دهد، یا کار واجب یا مستحبّى را ترک کند، نذر او صحیح نیست.
مسأله 1196. اگر انسان نذر کند کار مباحى را انجام دهد، چنین نذری صحیح نیست؛ مگر آنکه به جهتی انجام آن کار از نظر شرعی بهتر باشد و فرد به قصد همان جهت نذر کند، مانند اینکه نذر نماید غذای معیّنی را بخورد و قصدش از خوردن آن غذا، قوّت گرفتن برای روزه باشد که در این صورت نذر او صحیح است.
همین طور، اگر ترک کردن عمل مباحی به جهتی از نظر شرعی بهتر باشد و فرد براى همان جهت، ترک آن کار را نذر کند، چنین نذری صحیح است؛ مثل اینکه فرد براى تقویت ارادۀ خود نسبت به ترک گناهان، نذر نماید که خوردن غذای مورد علاقۀ خود را برای مدّتی ترک نماید.
مسأله 1197. اگر انسان نذر کند عملی را که رجحان دارد - مانند نماز، روزه یا صدقه - به کیفیّت خاص یا در زمان و مکان معیّنى انجام دهد، نذرش صحیح است و باید به همان صورت به نذر عمل کند، چه اینکه آن خصوصیّت، رجحان داشته باشد[1] یا نه؛[2]
امّا اگر آنچه نذر کرده، خودِ خصوصیّت براى انجام عمل باشد در حالى که آن خصوصیّت رجحان نداشته باشد، نذر منعقد نمىشود. بنابراین، اگر در خانه نماز خواندن را نذر نماید طوری که مورد نذر، ویژگی «بودن در خانه هنگام نماز» باشد، نذرش باطل است.
مسأله 1198. اگر انسان عملی را که رجحان دارد نذر کند، ولی در هنگام عمل به نذر رجحان آن از بین برود، نذر منحلّ شده و عمل به آن واجب نیست؛
مانند اینکه فرد نذر کند روز معیّنی را روزه بگیرد، ولی هنگام فرا رسیدن آن روز، به جهت بیماری یا مانند آن، روزه برایش مضرّ شده باشد که در این صورت عمل به نذر بر وی واجب نیست.
مسأله 1199. اگر انسان نذر کند عمل مباحی را انجام دهد، ولی در هنگام نذر غرضی را که رجحان داشته باشد، قصد نکند، نذرش منعقد نمیشود، هرچند در هنگام عمل، آنچه که نذر کرده شرعاً رجحان پیدا کند و انجامش بهتر از ترک آن گردد؛ مانند عمل مباحی که به جهت امر پدر یا مادر، بعد از نذر رجحان شرعی پیدا کند.
مسأله 1200. اگر عمل مورد نذر در هنگام وفای به نذر دارای رجحان باشد، ولی فرد در موقع نذر از رجحان آن اطلاع نداشته باشد و بعداً برایش معلوم شود، نذرش منعقد نمیشود و وفا به آن واجب نیست؛
مانند اینکه فردی که بیمار است و روزه برایش ضرر دارد، نذر نماید روز نیمه شعبان روزه بگیرد و اتّفاقاً در ماه شعبان از بیماری بهبودی یابد و بتواند روزه بگیرد.
مسأله 1201. اجازۀ پدر و مادر در نذر فرزند، شرط نیست، ولی اگر به سبب نهی پدر یا مادر (چه قبل از نذر یا بعد از آن) عملی که نذر کرده نسبت به او رجحان نداشته باشد، نذرش منعقد نشده یا باطل میشود، هرچند آن عمل به خودی خود دارای رجحان باشد.[3]
مسأله 1202. اگر زن نذر کند در منزل شوهرش مراسم عزاداری برگزار کند یا از اموال وی صدقه بدهد، چنانچه شوهر به این تصرّفات رضایت ندهد، نذر زن باطل است.
این حکم، در سایر مواردی که مورد نذر به خودی خود رجحان داشته، ولی بر اثر مانع شرعی، وفا به آن مقدور نباشد نیز جاری است.
بنابراین، اگر نذر نماید کار حرام یا مکروهى را انجام دهد، یا کار واجب یا مستحبّى را ترک کند، نذر او صحیح نیست.
مسأله 1196. اگر انسان نذر کند کار مباحى را انجام دهد، چنین نذری صحیح نیست؛ مگر آنکه به جهتی انجام آن کار از نظر شرعی بهتر باشد و فرد به قصد همان جهت نذر کند، مانند اینکه نذر نماید غذای معیّنی را بخورد و قصدش از خوردن آن غذا، قوّت گرفتن برای روزه باشد که در این صورت نذر او صحیح است.
همین طور، اگر ترک کردن عمل مباحی به جهتی از نظر شرعی بهتر باشد و فرد براى همان جهت، ترک آن کار را نذر کند، چنین نذری صحیح است؛ مثل اینکه فرد براى تقویت ارادۀ خود نسبت به ترک گناهان، نذر نماید که خوردن غذای مورد علاقۀ خود را برای مدّتی ترک نماید.
مسأله 1197. اگر انسان نذر کند عملی را که رجحان دارد - مانند نماز، روزه یا صدقه - به کیفیّت خاص یا در زمان و مکان معیّنى انجام دهد، نذرش صحیح است و باید به همان صورت به نذر عمل کند، چه اینکه آن خصوصیّت، رجحان داشته باشد[1] یا نه؛[2]
امّا اگر آنچه نذر کرده، خودِ خصوصیّت براى انجام عمل باشد در حالى که آن خصوصیّت رجحان نداشته باشد، نذر منعقد نمىشود. بنابراین، اگر در خانه نماز خواندن را نذر نماید طوری که مورد نذر، ویژگی «بودن در خانه هنگام نماز» باشد، نذرش باطل است.
مسأله 1198. اگر انسان عملی را که رجحان دارد نذر کند، ولی در هنگام عمل به نذر رجحان آن از بین برود، نذر منحلّ شده و عمل به آن واجب نیست؛
مانند اینکه فرد نذر کند روز معیّنی را روزه بگیرد، ولی هنگام فرا رسیدن آن روز، به جهت بیماری یا مانند آن، روزه برایش مضرّ شده باشد که در این صورت عمل به نذر بر وی واجب نیست.
مسأله 1199. اگر انسان نذر کند عمل مباحی را انجام دهد، ولی در هنگام نذر غرضی را که رجحان داشته باشد، قصد نکند، نذرش منعقد نمیشود، هرچند در هنگام عمل، آنچه که نذر کرده شرعاً رجحان پیدا کند و انجامش بهتر از ترک آن گردد؛ مانند عمل مباحی که به جهت امر پدر یا مادر، بعد از نذر رجحان شرعی پیدا کند.
مسأله 1200. اگر عمل مورد نذر در هنگام وفای به نذر دارای رجحان باشد، ولی فرد در موقع نذر از رجحان آن اطلاع نداشته باشد و بعداً برایش معلوم شود، نذرش منعقد نمیشود و وفا به آن واجب نیست؛
مانند اینکه فردی که بیمار است و روزه برایش ضرر دارد، نذر نماید روز نیمه شعبان روزه بگیرد و اتّفاقاً در ماه شعبان از بیماری بهبودی یابد و بتواند روزه بگیرد.
مسأله 1201. اجازۀ پدر و مادر در نذر فرزند، شرط نیست، ولی اگر به سبب نهی پدر یا مادر (چه قبل از نذر یا بعد از آن) عملی که نذر کرده نسبت به او رجحان نداشته باشد، نذرش منعقد نشده یا باطل میشود، هرچند آن عمل به خودی خود دارای رجحان باشد.[3]
مسأله 1202. اگر زن نذر کند در منزل شوهرش مراسم عزاداری برگزار کند یا از اموال وی صدقه بدهد، چنانچه شوهر به این تصرّفات رضایت ندهد، نذر زن باطل است.
این حکم، در سایر مواردی که مورد نذر به خودی خود رجحان داشته، ولی بر اثر مانع شرعی، وفا به آن مقدور نباشد نیز جاری است.
[1]. مانند اینکه نماز در مسجد کوفه یا روزۀ مستحبى پنجشنبه اوّل ماه را نذر کرده باشد یا اینکه فرد نذر کند نماز واجب خود را در اتاق بخواند که به سبب خلوت بودن حضور قلب پیدا میکند یا از ریا دورتر است و نذر هم براى همان جهت باشد.
[2]. مانند اینکه فرد نذر کند روز یکشنبه روزه بگیرد با فرض اینکه دستور خاصّی برای روزۀ آن روز وارد نشده باشد یا نذر نماید به فقیر معیّن مبلغی را صدقه دهد، در حالی که صدقه دادن به فقیر مذکور نسبت به سایر فقرا رجحانی نداشته باشد یا نذر کند که نمازش را در منزل بخواند طوری که مورد نذر، خواندن نماز باشد با این ویژگی که در منزل آن را بهجا آورد، در حالی که نماز خواندن در منزل رجحانی نداشته باشد، که در این موارد نذر صحیح است.
[3]. مانند اینکه فرزند نذر کند روزۀ مستحبی بگیرد و پدر یا مادرش وی را از روزه گرفتن منع نمایند.