پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر آقای سید علی حسینی سیستانی

بسم الله الرحمن الرحیم
با توجه به رؤیت هلال با چشم غیر مسلح در غروب روز چهارشنبه ٢٩ شعبان فردا پنجشنبه اول ماه مبارک رمضان است.
توفیقات همگان را از خداوند متعال مسألت داریم.
دفتر آقاى سیستانى (مدظله)

کتب فتوایی » توضیح المسائل جامع جلد (2)

اجزای حرام ماهی حلال گوشت ← → 1. آبزیان / آبزیان حلال و حرام

شک در پولک‌دار بودن ماهی یا تذکیۀ آن

مسأله 1332. اگر ماهی معلوم نباشد که پولک دارد یا نه، حکم ماهی بدون پولک را دارد و خوردن آن حرام است. بنابراین، صیّادی که ماهی را از دریا صید کرده و در پولک داشتن آن شک دارد، باید بنا بر پولک­دار نبودن ماهی بگذارد؛
البتّه، اگر دو مرد عادل شهادت دهند ماهی دارای پولک­هایی است که با چشم معمولی قابل دیدن می­باشد و شهادت آنها مستند به حسّ باشد، مثلاً بگویند: «با چشم معمولی پولک­ها را دیده­ایم»، پولک داشتن ماهی ثابت می­شود.
شایان ذکر است، حکم ماهی­ صید شده­ که پولک­دار بودن آن مشکوک است ولی دارای نشانه­های تذکیه است در مسألۀ «1334» ذکر می­شود.
مسأله 1333. اگر ماهی مرده­ای که دارای پولک است، در اختیار انسان قرار گیرد و شک نماید به صورت شرعی تذکیه شده یا نه - مثلاً زنده از آب گرفته شده یا نه، یا ماهی داخل تور ماهی‌گیری در آب مرده یا قبل از آن مرده بوده - حکم به تذکیه و حلال بودن آن نمی­شود؛ مگر با وجود یکی از امارات و نشانه­های شرعی تذکیه که در مسألۀ‌«1243» و مسائل بعد از آن ذکر شد، که با وجود آن می­توان حکم به تذکیۀ شرعی ماهی نمود.
مسأله 1334. اگر تذکیۀ شرعی ماهی با یکی از راه­هایی که در مسألۀ «1243» و مسائل بعد از آن بیان شد ثابت شود، در صورتی که فرد نسبت به نوع ماهی از جهت حلال یا حرام گوشت بودن آن (پولک­دار بودن و نبودن) شک کند و شبهه موضوعی باشد، حکم ماهی حلال گوشت را دارد؛
به عنوان مثال، اگر میزبانی که مسلمان است و خوردن ماهی بدون پولک را حرام می­داند، ماهی طبخ شده را برای خوردن در اختیار مهمان قراردهد و مهمان نداند آن ماهی پولک دارد یا نه، بنا می‌گذارد که ماهی مذکور پولک دارد.[1]
امّا در موردی که ثابت شدن تذکیه «محلّ اشکال» است، حکم به حلال بودن ماهی و پولک­دار بودن آن محلّ اشکال می­باشد که توضیح آن در مسألۀ بعد ذکر می­شود.
مسأله 1335. اگر فردی که ماهی صید شده­ای - که معلوم نیست پولک دارد یا نه - را در اختیار انسان قرار می­دهد،[2] مسلمانی باشد که ماهی بدون پولک را حلال می­داند (مانند بعضی از فرقه‌های غیر شیعه) یا به عقیدۀ وی[3] ماهی­ای که شبه پولک­ داشته (پولک­هایش میکروسکپی است و با چشم معمولی دیده نمی­شود) حلال می­باشد، حکم به تذکیۀ شرعی و حلال بودن آن ماهی محلّ اشکال است و مراعات مقتضای احتیاط ترک نشود.[4]
امّا چنانچه عرضه کنندۀ ماهی مسلمانی باشد که ماهی بدون پولک یا ماهی دارای شبه پولک (پولک­های میکروسکپی که با چشم معمولی دیده نمی­شود) را حرام می­داند یا عقیدۀ وی در این مورد برای انسان نامعلوم باشد، در این صورت حکم به تذکیه و حلال بودن آن ماهی می­شود؛ مگر استثنایی که در مسألۀ بعد ذکر می­شود.[5]
مسأله 1336. اگر عرضه کنندۀ ماهی که ماهی بدون پولک یا دارای شبه پولک را حرام می‌داند یا عقیدۀ وی در این مورد نامعلوم است، ماهی­ای که پولک­دار بودن آن مشکوک است را از مسلمان دیگری تهیّه کرده[6] که او چنین ماهیانی را حلال می‌داند، چنانچه انسان احتمال عقلایی دهد که وی در این مورد فحص و تحقیق کرده، حکم به تذکیه و حلال بودن آن ماهی می‌شود؛
امّا اگر محرز باشد که عرضه کنندۀ مذکور در زمینۀ پولک­دار بودن آن ماهی فحص و تحقیق نکرده، حکم به تذکیۀ شرعی و حلال بودن آن ماهی محلّ اشکال است و مراعات مقتضای احتیاط ترک نشود.
مسأله 1337. اگر فرد ماهی پولک­دار مرده­ای را در اختیار شخص کافر ببیند و بداند که ماهی مذکور زنده از آب گرفته شده یا درون تور ماهیگیری مرده، هرچند داخل آب بوده، حلال محسوب می­شود و در صورت شک، اگر کافر ادّعا نماید آن را خودش یا دیگران زنده از آب گرفته­اند یا داخل تور ماهی­گیری مرده، کافی نیست؛ مگر آنکه گفتۀ وی موجب اطمینان شود یا معلوم باشد که آن را از مسلمانان تهیّه کرده و ماهی مذکور - با توضیحی که در مسائل قبل بیان شد - دارای نشانه­های تذکیه باشد.
مسأله 1338. اگر فرد ماهی صید شده­ای را در اختیار شخص کافر ببیند و نداند ماهی مذکور پولک‌دار است یا بدون پولک و فرد کافر ادّعا نماید که ماهی مذکور پولک­دار است کافی نیست؛ مگر آنکۀ گفته وی موجب اطمینان شود یا معلوم باشد که آن را از مسلمانان تهیّه کرده و ماهی مذکور - با توضیحی که در مسائل قبل بیان شد - دارای نشانه­های تذکیه باشد.

[1]. البتّه، اگر میزبان مذکور معلوم باشد ماهی را از مسلمان دیگری تهیّه کرده که ماهی بدون پولک را حلال می‌داند، حکم آن در مسألۀ «1336» ذکر می­شود.
[2]. مانند اینکه کنسرو ماهی، استیک ماهی یا ماهی طبخ شده را برای خوردن بفروشد یا آن را برای خوردن مقابل انسان قرار دهد.
[3]. فرق ندارد مسلمان مذکور مجتهد باشد یا از کسی تقلید کند که این گونه ماهی­ها را حلال می­داند.
[4]. اگر انسان ماهی را از بازار مسلمانان سایر مذاهب (غیر شیعه) که قائل به حلّیّت ماهی بدون پولک هستند تهیّه نماید، حکم مذکور جاری است. بنابراین، حکم به تذکیه و حلال بودن ماهی­ای که پولک­دار بودن آن مشکوک است، محلّ اشکال خواهد بود.
[5]. شایان ذکر است، حکم مذکور در این مسأله به مناسبت نشانه­های تذکیه در مسألۀ «1245» نیز اشاره شد.
[6]. با خریدن یا غیر آن.
اجزای حرام ماهی حلال گوشت ← → 1. آبزیان / آبزیان حلال و حرام
العربية فارسی اردو English Azərbaycan Türkçe Français