پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر آقای سید علی حسینی سیستانی

کتب فتوایی » توضیح المسائل جامع جلد (3)

قیمت (ثمن) کلّی در ذمّه یا عین شخصی ← → تقسیمات و اقسام خرید و فروش

کالا عین شخصی یا کلّی در ذمّه

مسأله 81. مشتری مثلاً 10 کیلوگرم برنج با ویژگی معیّن خریداری می‌کند؛ سپس فروشنده با انتخاب خود، کیسۀ‌ برنج مذکور را تهیّه و به وی تحویل می‌دهد؛[1] در حقیقت خرید و فروش بر یک کیسه برنج در ذمّه و عهدۀ فروشنده واقع شده و با انجام معامله، وی یک کیسه برنج با خصوصیّات معیّن به خریدار بدهکار شده است.
در این گونه موارد، گفته می‌شود کالای مورد معامله «کلّی[2] در ذمّۀ فروشنده» است.
امّا اگر هنگام معامله، ابتدا کیسۀ برنجی را انتخاب و معیّن نموده و معامله را بر همان کیسه واقع سازند، کالای مورد معامله «عین شخصی» می‌باشد.
مسأله 82. بسیاری از کالاها مانند مثالی که در مسألۀ قبل ذکر شد، طوری است که معاملۀ آن می‌تواند به صورت کلّی در ذمّۀ فروشنده واقع شود یا عین شخصی و آنچه تعیین کنندۀ هر یک از دو قسم مذکور می‌باشد، کیفیّت انجام معامله توسط طرفین با توضیحی است که در مسألۀ قبل ذکر شد؛[3]
امّا برخی از کالاها طوری است که غالباً به صورت عین شخصی معامله می‌شود؛ مانند خانه و کالاهای مستعمل.

[1]. فرقی ندارد که کالای مذکور در نزد فروشنده موجود باشد یا نه و یا کالا را در همان مجلس معامله و لحظاتی پس از خرید کالا بپردازد یا بعد از آن.
[2]. «کلّی» در اینجا، به معنای خرید و فروش کالا به صورت عمده و به مقدار زیاد نیست؛ بلکه کلّی در ذمّه در برابر عین شخصی بکار می‌رود و توضیح آن در متن ذکر شده است.
[3]. منظور از «کلّی در ذمّه» در این تقسیم، بدهی و دینی است که با انجام همین معامله به عهده و ذمّۀ فرد ثابت می‌شود؛ امّا اگر دین و بدهی قبل از انجام معامله بر ذمّۀ فردی وجود داشته باشد و بخواهند آن را معامله کنند - مثل اینکه فرد، طلبی را که از دیگری دارد، بخواهد به خودش یا به شخص ثالث بفروشد - احکام ویژه‌ای دارد که در فصل «دَین»، مبحث «فروش طلب» ذکر می‌شود.
قیمت (ثمن) کلّی در ذمّه یا عین شخصی ← → تقسیمات و اقسام خرید و فروش
العربية فارسی اردو English Azərbaycan Türkçe Français