مسأله 295. اگر فروشنده یا خریدار در ضمن معامله شرط کنند طرف مقابل کاری انجام دهد و وی به آن شرط عمل نکند، شرط کننده می­تواند معامله را فسخ کند.
همین طور، اگر شرط کنند مال مشخّصی[1] که دیگری می­دهد، ویژگی معیّنی داشته باشد، چنانچه آن مال دارای خصوصیّت ذکر شده نباشد، شرط کننده می‌تواند معامله را فسخ کند؛
حقّ فسخ در این موارد، «خیار تخلّف شرط» نام دارد.
مثال 1. خریدار با فروشنده شرط کند خانه­ای را که به او فروخته، حدّاکثر تا مدّت شش ماه به نام وی سند بزند.
مثال 2. مشتری پارچه‌ای بخواهد که رنگش ثابت باشد و پارچه فروش، پارچه‌ای را به عنوان اینکه دارای آن خصوصیّت است به او بفروشد.
چنانچه طرف مقابل در مثال اوّل، در مدّت تعیین شده خانه را سند نزند و در مثال دوم، پارچه­ای بفروشد که رنگ آن برود، خریدار حقّ فسخ دارد.
مسأله 296. خیار تخلّف شرط فوریّت عرفی دارد، به این معنا که نباید در اعمال آن بدون عذر، بیشتر از مقدار معمول تأخیر شود، وگرنه خیار ساقط می‌گردد و این امرى است که با توجّه به موارد و حالات مختلف، متفاوت می‌باشد.[2]
امّا اگر فرد به دلیل عذری، حقّ فسخ خود را اعمال نکند، مثل آنکه از وجود حقّ فسخ یا فوریّت آن در چنین موردی بی­اطلاع بوده یا التفات به تخلّف از شرط نداشته و از آن غافل بوده، حقّ فسخ معامله همچنان باقی است.