کتب فتوایی » توضیح المسائل جامع جلد (3)
جستجو در:
ب. ترس از بین رفتن مال ←
→ رد و برگرداندن مال
الف. مطالبۀ مالک
مسأله 1223. هر گاه امانت‌گذار - چه مسلمان باشد و چه کافر- مال خود را مطالبه کند، امانت‌دار باید در اوّلین زمان ممکن امانت را به صاحبش برگرداند؛[1] هرچند صاحب مال کافر حربی[2] باشد و خیانت در امانت کافر حربی هم حرام است.[3]
شایان ذکر است، فوریّت مذکور عرفی است. بنابراین، هنگام مطالبۀ امانت، بر امانت‌دار دویدن یا قطع کردن غذا یا نماز - هرچند مستحبّی باشد - و اموری مانند آن واجب نیست؛
بدیهی است فوریّت درجایی که امانت‌گذار نسبت به تأخیر در برگرداندن امانت، رضایت داشته باشد، واجب نمی‌باشد.
مسأله 1224. اگر امانت‌گذار مال خود را مطالبه کند و امانت‌دار بخواهد برای برگرداندن مال، شاهد بگیرد و این امر موجب تأخیر در ردّ امانت باشد، چنانچه امانت‌دار در معرض آن باشد که بعداً صاحب مال دوباره آن را از او مطالبه کند، تأخیر مذکور اشکال ندارد.
مسأله 1225. وظیفۀ امانت‌دار در برگرداندن امانت آن است که موانع را از آن برطرف نماید، به‌گونه‌ای که امانت‌گذار بتواند آن رابردارد و لازم نیست مال را به دست صاحبش برساند؛
پس اگر مثلاً امانت در کمد یا صندوق قفل‌دار قرار داشته باشد، همین که در آن را باز کرده و به امانت‌گذار بگوید: «این امانت توست؛ بیا و آن را بردار» کافی است.
شایان ذکر است، فوریّت مذکور عرفی است. بنابراین، هنگام مطالبۀ امانت، بر امانت‌دار دویدن یا قطع کردن غذا یا نماز - هرچند مستحبّی باشد - و اموری مانند آن واجب نیست؛
بدیهی است فوریّت درجایی که امانت‌گذار نسبت به تأخیر در برگرداندن امانت، رضایت داشته باشد، واجب نمی‌باشد.
مسأله 1224. اگر امانت‌گذار مال خود را مطالبه کند و امانت‌دار بخواهد برای برگرداندن مال، شاهد بگیرد و این امر موجب تأخیر در ردّ امانت باشد، چنانچه امانت‌دار در معرض آن باشد که بعداً صاحب مال دوباره آن را از او مطالبه کند، تأخیر مذکور اشکال ندارد.
مسأله 1225. وظیفۀ امانت‌دار در برگرداندن امانت آن است که موانع را از آن برطرف نماید، به‌گونه‌ای که امانت‌گذار بتواند آن رابردارد و لازم نیست مال را به دست صاحبش برساند؛
پس اگر مثلاً امانت در کمد یا صندوق قفل‌دار قرار داشته باشد، همین که در آن را باز کرده و به امانت‌گذار بگوید: «این امانت توست؛ بیا و آن را بردار» کافی است.
[1]. با توضیحی که در مسألۀ «1225» ذکر میشود.
[2]. کافر حربی، کافری است که عقد ذمّه با مسلمانان نبسته و جزیه به آنان نمیپردازد و با عقد صلح، مهادنه، معاهده، امان و مانند آن در پناه و امان دولت اسلامی یا مسلمانان نیست.
[3]. همین طور، تملّک یا فروش امانت کافر حربی بنابر احتیاط واجب صحیح نیست.