کتب فتوایی » توضیح المسائل جامع جلد (4)
جستجو در:
قرار دادن دو یا چند نفر به عنوان وصیّ ←
→ وصیّ قرار دادن شخصیّت حقوقی
قبول وصایت
مسأله 1115. اگر انسان بفهمد شخصی او را وصىّ قرار داده است، چنانچه به اطلاع وصیّت کننده برساند که حاضر نیست وصیّ او باشد، لازم نیست بعد از وفات او، امر وصایت را عهدهدار شود، هرچند وصیّت کننده بعد از ردّ وصیّت دوباره شخص مذکور را بدون اطلاع، وصیّ خود قرار داده و وی به سبب عدم اطلاع از این امر، وصایت را رد نکرده باشد.
مسأله 1116. اگر انسان پیش از وفات وصیّت کننده نفهمد که او را وصىّ کرده یا بفهمد و به او اطلاع ندهد که براى اجرای وصیّت حاضر نیست، در صورتى که مشقّت زیادی که معمولاً قابل تحمّل نیست (حَرَج) نداشته باشد،[1] باید وصایت را به عهده بگیرد.
همین طور، چنانچه فرد پیش از وفات وصیّت کننده، زمانی عدم پذیرش وصایت را به او خبر دهد که به جهت شدّت مرض یا مانع دیگر، وصیّت کننده نتواند دیگرى را وصیّ قرار دهد، بنابر احتیاط واجب باید وصایت را به عهده گیرد.
شایان ذکر است، از حکم ذکر شده در این مسأله، دو مورد استثتا میشود که در مسائل «1117 و 1118» ذکر میشود.
مسأله 1117. اگر وصیّت کننده تصریح نماید که وصیّ باید مجاناً وصیّت را اجرا نماید یا نشانه و قرینهای بر این امر باشد و از طرفی عمل به وصیّت از اعمالی باشد که عرفاً اجرت به آن تعلّق میگیرد، وصیّ میتواند چنین وصایتی را در موارد فوق قبول ننماید و در این صورت، اجرای وصیّت بر عهدۀ وی واجب نیست.
مسأله 1118. اگر فرد وصیّت نماید که شخص معیّنی بعد از وفاتش او را غسل دهد یا کفن نماید یا بر بدنش نماز میّت بخواند یا خودش (مباشرةً) به نیابت از او حج انجام دهد یا نماز و روزۀ قضای وی را به جا آورد، در این صورت بر وی قبول چنین وصیّتی و انجام امور مذکور واجب نیست، حتّی در مواردی که بنابر مسألۀ «1116» قبول وصایت و اجرای وصیّت بر شخص واجب است؛[2]
ولی چنانچه در زمان حیات وصیّت کننده، انجام آن امور را به‌طور مجّانی قبول کرده، احتیاط واجب است به تعهّد و وعدۀ خویش عمل نماید و اگر بین وصیّت کننده و شخص مذکور برای انجام آن امور قرارداد شرعی مثل اجاره صورت گرفته باشد، وظیفۀ آن شخص تابع نوع قرارداد میباشد.
مسأله 1119. اگر قبل از اینکه وصیّت کننده شخصى را وصىّ خویش قرار دهد، آن شخص بگوید: «قبول نمیکنم که من را وصیّ قرار دهی یا مرا وصیّ قرار نده»، ولی باز هم وصیّت کننده همان شخص را وصیّ خویش قرار دهد، گفتۀ شخص مذکور (کسی که وصیّ قرار داده شده)، اثری ندارد و احکام وصایت که در مسألۀ«1116» بیان شده در مورد وی جاری میشود.
مسأله 1116. اگر انسان پیش از وفات وصیّت کننده نفهمد که او را وصىّ کرده یا بفهمد و به او اطلاع ندهد که براى اجرای وصیّت حاضر نیست، در صورتى که مشقّت زیادی که معمولاً قابل تحمّل نیست (حَرَج) نداشته باشد،[1] باید وصایت را به عهده بگیرد.
همین طور، چنانچه فرد پیش از وفات وصیّت کننده، زمانی عدم پذیرش وصایت را به او خبر دهد که به جهت شدّت مرض یا مانع دیگر، وصیّت کننده نتواند دیگرى را وصیّ قرار دهد، بنابر احتیاط واجب باید وصایت را به عهده گیرد.
شایان ذکر است، از حکم ذکر شده در این مسأله، دو مورد استثتا میشود که در مسائل «1117 و 1118» ذکر میشود.
مسأله 1117. اگر وصیّت کننده تصریح نماید که وصیّ باید مجاناً وصیّت را اجرا نماید یا نشانه و قرینهای بر این امر باشد و از طرفی عمل به وصیّت از اعمالی باشد که عرفاً اجرت به آن تعلّق میگیرد، وصیّ میتواند چنین وصایتی را در موارد فوق قبول ننماید و در این صورت، اجرای وصیّت بر عهدۀ وی واجب نیست.
مسأله 1118. اگر فرد وصیّت نماید که شخص معیّنی بعد از وفاتش او را غسل دهد یا کفن نماید یا بر بدنش نماز میّت بخواند یا خودش (مباشرةً) به نیابت از او حج انجام دهد یا نماز و روزۀ قضای وی را به جا آورد، در این صورت بر وی قبول چنین وصیّتی و انجام امور مذکور واجب نیست، حتّی در مواردی که بنابر مسألۀ «1116» قبول وصایت و اجرای وصیّت بر شخص واجب است؛[2]
ولی چنانچه در زمان حیات وصیّت کننده، انجام آن امور را به‌طور مجّانی قبول کرده، احتیاط واجب است به تعهّد و وعدۀ خویش عمل نماید و اگر بین وصیّت کننده و شخص مذکور برای انجام آن امور قرارداد شرعی مثل اجاره صورت گرفته باشد، وظیفۀ آن شخص تابع نوع قرارداد میباشد.
مسأله 1119. اگر قبل از اینکه وصیّت کننده شخصى را وصىّ خویش قرار دهد، آن شخص بگوید: «قبول نمیکنم که من را وصیّ قرار دهی یا مرا وصیّ قرار نده»، ولی باز هم وصیّت کننده همان شخص را وصیّ خویش قرار دهد، گفتۀ شخص مذکور (کسی که وصیّ قرار داده شده)، اثری ندارد و احکام وصایت که در مسألۀ«1116» بیان شده در مورد وی جاری میشود.
[1]. لازم به ذکر است اگر وصیّت مشتمل بر اموری باشد که اجرای بعضی از آنها حرجی نیست، عهدهدار شدن آن امور بر وصیّ واجب است.
[2]. فرق این مسأله با مسألۀ «1116» آن است که در مسألۀ «1116»، فرد وصیّت نموده شخصی بعد از وفاتش «ولایت» امور مذکور را به عهده گیرد، طوری که بتواند خودش یا فردی که او معیّن میکند آن امور را انجام دهد، ولی در این مسأله، فردِ وصیت کننده انجام آن امور را از خودِ شخص (مباشرةً) خواسته است.