پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر آقای سید علی حسینی سیستانی

کتب فتوایی » توضیح المسائل جامع جلد (4)

9. اوراق استصناع ← → نوعی دیگر از اوراق جعاله

حکم بازار ثانوی اوراق جعاله

مسأله 1626. دارایی صاحب اوراق جعاله در مدّت قرارداد از آنجا که ممکن است ترکیبی از کالا، مصالح و اعیان در حال ساخت[1] - مثلاً پروژۀ نیمه تمام - مبالغ نقدی و مطالبات (دیون)[2] به صورت مشاع یا برخی از آنها باشد، فروش آنها با رعایت سایر شرایط صحیح بودن فروش عین و دین اشکال ندارد؛[3]
ولی از آنجا که صاحب اوراق[4] در جعالۀ اولیّه، «عامل» و در جعالۀ ثانویه، «جاعل» محسوب می­شود و چنانچه با فروش مذکور از عامل بودن و جاعل بودن انصراف دهد، برای جایگزینی صاحب جدید اوراق (خریدار) احتیاج به انعقاد جعالۀ اولیّه و ثانویۀ جدید - با رعایت شرایط صحیح بودن آن - می­باشد.[5]
مسأله 1627. اگر پیمانکار اشیای مورد نیاز مانند مصالح و مواد اولیّه را به وکالت از صاحبان اوراق جعاله خریداری نماید، اشیای مذکور به‌طور مشاع ملک صاحبان اوراق می­باشد؛
امّا چنانچه پیمانکار آنها را برای خود خریده باشد، اموال مذکور ملک پیمانکار می­باشد و در صورتی که هنوز تملیک به صاحبان اوراق نشده باشد، جزء دارایی آنان محسوب نمی‌شود تا در بازار ثانوی بورس قابل فروش باشد.
مسأله 1628. در قرارداد جعاله، از آنجا که عامل قبل از انجام عمل، استحقاق حقّ الزحمه (جُعْل) ندارد و جاعل به وی مدیون نمی­باشد. بنابراین، در جعالۀ اولیّه تا وقتی که عامل (صاحب اوراق) به وظیفه خویش­[6] عمل نکرده باشد، از جاعل (بانی) طلبکار نمی­باشد تا بتواند طلب خویش را در بازار ثانوی بورس به فروش برساند؛
البتّه، اگر موضوع قرارداد جعاله طوری طرّاحی شده باشد که مثلاً پروژه در طیّ چند مرحله محقّق شود و برای اتمام هر مرحله، حقّ الزحمه (جُعْل) معیّن شده باشد، پس از اتمام هر مرحله، عامل از جاعل، جُعْل معیّن شده برای آن مرحله را طلبکار می­باشد و می‌تواند اقدام به فروش طلب خویش در بازار ثانوی بورس - با رعایت شرایط صحیح بودن آن - نماید.

[1]. توضیح آن در مسألۀ بعد ذکر می­شود.
[2]. با توضیحی که در مسألۀ «1628» ذکر می­شود.
[3]. از جمله شرایط آن است که بنابر احتیاط واجب، نوع و مقدار و اوصاف هر کدام از موارد مذکور معلوم باشد، ولی معمولاً در هنگام فروش، سهم الشرکه صاحب اوراق از سرمایۀ فعلی از لحاظ کمیّت و کیفیّت نامعلوم است و می­توان جهت تصحیح آن به جای فروش در بازار ثانوی بورس از عقد مصالحه استفاده نمود که در آن لازم نیست کمیّت و کیفیّت سهم صاحب اوراق از سرمایه فعلی دقیقاً معلوم باشد، یا آنکه مکلّف به مجتهد جامع الشرایط دیگر با رعایت الأعلم فالأعلم مراجعه نماید.
[4]. منظور، صورت اصلی اوراق جعاله است که در توضیح آن در ابتدای شرح اوراق ذکر شد؛ مشابه آن در جعاله مربوط به صورت­های دیگر انتشار اوراق نیز جاری است.
[5]. البتّه، اگر جعالۀ اولیه از طرف بانی به صورت عام واقع شود، طوری که شامل هر یک از صاحبان اوراق در عرضۀ اولیّه و عرضۀ ثانویه بورس گردد، با انصراف هر یک از صاحبان اوراق و واگذاری آن به افراد بعد، جعالۀ اولیّه به قوّت خود باقی است و سهم صاحب اوراق از مقدار «جُعل» تعیین شده بعد از انصراف از عامل بودن و فروش آن در بازار ثانوی، به نسبت پیشرفت پروژه یا طرح تا زمان انصراف می ­باشد.
[6]. انعقاد جعالۀ ثانویه و احداث پروژه یا ساخت کالا و تحویل آن به بانی.
9. اوراق استصناع ← → نوعی دیگر از اوراق جعاله
العربية فارسی اردو English Azərbaycan Türkçe Français