پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر آقای سید علی حسینی سیستانی

کتب فتوایی » فقه برای غرب نشینان

باب دوم : معاملات ـ فصل 2 ـ جامگان ← → فصل 7 ـ احکام میّت

باب دوم : معاملات ـ فصل 1 ـ خوردنی ها و نوشیدنی ها

مسلمانان معمولا در خانه ها، شهرها و روستاهای خود و در میان اعضای خانواده و منسوبینشان انواع غذاها، خوردنی ها و نوشیدنی ها را تناول می کنند و به خوردن و نوشیدن آنها عادت کرده اند و محتواهای آنها را می شناسند و توجّه داند که آنها خالی از هر گونه موادّی هستند که دین و شریعتشان خوردن و یا نوشیدن آنها را حرام کرده است و با چیزی از ارزش های مورد قبول اسلامی در تضاد نمی باشند.
امّا وقتی به یک کشور غیر اسلامی می روند و در آنجا اقامت می کنند مشکل خوردن و آشامیدن پیش می آید زیرا اصولاً خوردنی ها و آشامیدنی ها، آن چیزهایی نیستند که قبلا می شناختند و دوست می داشتند و مطابق میل و مذاقشان بود چون این محیط، غیر اسلامی است و برای خود ارزش هایی ویژه دارد که مردمانش با آنها خو گرفته و به طور طبیعی به شئون اسلامی در زمینه خوردنی ها و نوشیدنی ها تعهدی ندارند.
پس مسلمانی که در چنین شهر و کشوری بخواهد به رستورانی برود و غذا بخورد مشکل حلال و حرام بودن طعام، پاک و ناپاک بودن آن و بالاخره جواز و عدم جواز خوردن و نوشیدن پیش می آید که خود به خود مسائلی به وجود می آورد که پاسخ می طلبد.
و اینجا بجاست که مسلمانان، احکام برخی خوراکی ها و نوشیدنی ها را بدانند و از برخی فتاوای حضرت آیت الله العظمی سیستانی دام ظلّه مطلع شوند.
مسئله 154ـ از آنجا که پیروان ادیان و کتابهای آسمانی سابق اعم از یهود، نصاری و مجوس پاکند مشکل عمده خوراکی ها حل می شود و مسلمانی که در میان ایشان زندگی می کند می تواند از طعامهای آنان بخورد هر چند که دست مرطوب به آنها زده باشند مادامی که نداند طعام ایشان در بردارنده چیزی است که خوردن آن بر ما حرام می باشد مثل شراب، ولی گوشت و پی و مشتقّات آنها حکمی ویژه دارند که خواهد آمد.
مسئله 155ـ هر مسلمانی می تواند از غذایی که کافر غیر کتابی فراهم کرده بخورد مادام که نداند او دست مرطوب به آن غذا زده است و به شرط آنکه آن غذا محتوی چیز حرامی مانند شراب نباشد و گوشت و پی حکمی ویژه دارد که پس از این خواهد آمد.
مسئله 156ـ هر مسلمانی می تواند انواع خوراکیها را که هر سازنده پزنده ای آن را برای خوردن آماده کرده است بخورد اگر نداند که تهیه کننده آن چه دین و آیینی داشته و دارد و موادّ آن خوراکی چیست؟
اعم از آنکه سازنده و پزنده آن دست مرطوب به غذا زده باشد و یا نه، به شرط آنکه نداند در آن طعام، چیز حرامی مثل شراب به کار رفته و گوشت و پی، حکمی ویژه دارد که خواهد آمد.
علاوه بر این بر مسلمان واجب نیست که از کفر و ایمان فراهم کننده پرس و جو کند و یا بپرسد که آیا او دست مرطوب به آن زده یا نه؟ حتی اگر چنین بررسی و پرس و جویی خیلی سهل و آسان هم بوده باشد.
خلاصه، انواع گوناگون خوردنی ها جز گوشت و پی و مشتقات آنها برای مسلمان پاک و حلال است و او می تواند از آنها تناول کند هر چند که گمان ببرد در محتوای بری از آنها، خوردنی حرامی وجود دارد و یا او بپندارد که سازنده آن دست مرطوب به آن زده است. (1)
مسئله158ـ هر مسلمانی می تواند انواع کنسروها به استثنای کنسرو گوشتی و مشتقات آنهارا بخورد حتی اگر گمان ببرد که در محتوای آنها چیزیهست که خوردن آن برای مسلمان جایز نمی باشد و یا گمان ببرد که که سازنده و تهیه کننده آن،دست مرطوب به آن زده است .
به هر حال، واجب نیست او پرس وجو کندتا اطمینان حاصل نماییدکه محتوا، خالی از شیئ حرام و ناپاک است. (2)
مسئله159ـ هر مسلمانی می تواند انواع گوشت هایی حلال اند هرچند که شرایط تذکیه در مذهبی تا مذهب دیگرفرق میکند درحال که احتمال بدهد ذبح حیوان، برابر مذهب ما صورت گرفته است.و این ، درغیر رو به قبله بودن است اما درباره رو به قبله قرار گرفتن ذبیحه، رعایت نکردن آن اگر ذابح به آن عقیده نداشته و به وجوب آن معتقد نبوده است ضرری ندارد.
مسئله160ـ اگر مسلمانی بداندو مطمئن باشد که گوشت حیوان حلال گوشتی مثل گاو، گوسفند،و مرغ که مطابق قانون شریعت اسلام ذبح نشده است در اختیار او قرار گرفته چنان گوشتی مردار است و مسلمان نمیتواند از آن بخورد هر چند که فروشنده آن مسلمان باشد هم چنان که این گوشت نجس است و هر چیزی با رطوبت به آن بخورد نجس میشود .
مسئله161ـ اگر مسلمانی،گوشتی را از کافری باخرید و یا غیره بگیرد و یا از مسلمانی بگیرد که آن مسلمان از کافریبه دست آورده است و به هنگام گرفتن از تذکیه آن پرس وجونکند چنان گوشتی حرام است یا نه، هر چند که خوردن آن حرام است اما اگر مسلمان نداند که آیا تذکیه شده است یا نه ، هر چند خوردن آن حرام است لیکن نمی تواند آن را نجس بداند .
مسئله162ـ در حلّیّت گوشت هر ماهی دو شرط باید رعایت شود :
اوٌل: ماهی باید پولک داشته باشد.
دوم: مسلمان بداند و یامطمئن باشد که ماهی زنده از آب بیرون آورده شده است و یا آن ، در تور ماهیگیری مرده است و در حلیت ماهی ، مسلمان بودن صیادشرط نیست هم چنان که در تذکیه ماهی بسم الله گفتن لازم می باشد .پس اگر کافری ماهیی بگیردو آنرا زنده از آب بیرون آورد و یا در تور و سبد صید بمیرد و ماهی فلس و پولک دار باشد خوردن آن حلال است .و مسلمان میتواند در مورد شرط نخست ، ماهی را خود، به طور مستقیم ببیندهرگاه در پیش او قرار دارد و یا اسم آن ،در لیست ماهی های پولک دارآمده باشد. (3)
و اماشرط دوم: ظاهراًدر همه کشورها تحقق دارد و آنگونه که می گویند همه صیادان ، ماهی را زنده بیرون می آورند و یا آنها در تور ماهیگیر می میرند.بنابر این ،گوشت ماهی را می توان از کافری گرفت و خورد همانگونه که میشد از مسلمانی گرفت اعم از آنکه کنسرو باشد و یا جز آن. (4)
مسئله163ـ خوردن میگو اگر زنده از آب بیرون آورده شود حلال است اما خوردن انواع قورباغه ها، خرچنگ ، لاک پشت و هر حیوان دو زیستی ، قواقع(مرغ دریایی و شاه میگو،حرام اند. (5)
مسئله164ـ تخم ماهی، تابغ خود ماهی است پس تخم های ماهی های حلال گوشت ، حلال و تخم های ماهی های حرام گوشت حرام میباشند.
مسئله165ـ خوردن آبجو و شراب و هر چیز مستی آور ، مایع باشد و یا جامد مستی و سکر، سبک باشد و یا شدید ، حرام است.
خدای سبحان و تعالی در قرآن کریم فرمود:
((یا اَیُّهَا الَّذینَ آمَنوُا اِنَّما الخَمرُ و المَیسِرُ وَالانصابُ وَ الاَزلامُ رجسٌ مِّنْ عَمَل الشَّیطان فَاجْتَنِبُوه لَعَلَّکُمْ تُفْلِحوُنَ. اِنَّما یُریدُ الشَّیطانُ آن یُوقِعَ بَینَکُمُ العَداوةَ وَ البَغضاءَ فِی الخَمر وَ المَیسِر وَ یَصُدَّکُمْ عَنْ ذِکِر اللهِ وَ عَن الصَّلوةِ فَهَلْ اَنتُمْ مُنتَهُونَ)). (6)
و پیامبر بزرگوار ما محمد (صلی الله علیه و آله) فومود: هر کس شراب بنوشد پس از آن که خدا آن را به زبان حرام کرده است ، شایسته نیست که به هنگام خواستگاری به او زن یا دختر بدهید و اگر شفاعت و وساطت بطلبد نباید برای او شفاعت و وساطت کرد و هرگاه سخن بگوید نباید تصدیقس کرد و اصولاً نمی توان به امانتداری او اعتماد کرد . (7)
و در روایت دیگر فرمود : خدا، شراب و کشت کننده و فشارنده و خورنده و خوارننده و فروشنده و خریدار، حمل کننده آنکه به سوی او حمل میشود و خورندهء بهای آن را لعن و نفرین کرده است . (8)
مسئله166ـ خوردن از سفره که بر آن شراب و مسکرات ، خورده میشود ، حرام است و حتی بنابر احتیاط واجب ،نشستن بر سر چنان سفره نیز حرام می باشد . (9)
مسئله167ـ مسلمانان میتواند به رستورانهایی که همراه طعام ،شراب می فروشند برود به شرط آنکه رفتن او ترویج کار این رستورانهانشود البته بنابر احتیاط واجب بر سر میزی که شراب نهاده شده نباید بنشیند و یا در آن میز بخورد.
مسئله168ـ در فصل طهارت و نجاست یاد آوردیم که تمام انواع الکلها اعم از آنچه که از چوب گرفته میشود و یاجز آن ، پاکند .بنابر این ،
خوراکی هایی که در داخل و درون آنها الکل می باشند.(رجوع به بخش استفتائات شود).
مسئله169ـ برخی متخصصان پرورش ماهی میگویند ماهیهای که فلس و پو لک ندارند غالباً نظیف کنندگان دریا هستند که فضولات دریا میخورندو آلودگی های آنها را برطرف میسازند.
مسئله170ـ برخی متخصصان میگویند بیرون آوردن خون از حیوان به وسیله ذبح، موجب بهداشتی شدن گوشت آن میشود و نسبت به گوشت حیوان تذکیه نشده پاکیزه تر است واین ، مطلب بعیدی نیست و لذا برخی مردم غیر مسلمان طالب گوشت های ذبح شرعی شده مسلمانان هستند زیرا از نظر بهداشتی بهتر می پسندند.
مسئله171ـ استعمال و به کار بردن هر چیری که درحد بالایی به انسان ضرر دارد مانند خوردن زهر های کشنده، حرام است هم چنانکه حرام است زن حامله چیزی را بخورد که موجب سقط جنین میشود و جز آنها آنچه کهضرر و زیانش معلوم و یا حتی مظنون و بلکه به احتمال معقول متحمل است و یا چیزی که موجب مرگ و یا از کار افتادن عضوی از اعضاء میشود نیز حرام میباشد.
آداب سفره:
مسئله172ـ آداب سفره و غذا خوردن فراوان است و ازآن جمله است:
به هنگام خوردن و شروع به آن ، نام خدا بر زبان آوردن.
با دست راست خوردن.
لقمه ها را کوچک گرفتن .
نشستن طولانی بر سر سفره.
خوب جویدن طعام.
بعد از خوردن حمد و ثنای خدا گفتن.
خو داری از خوردن باوجود سیری .
قبل از سیر شدن دست از طعام کشیدن و شکم رااز طعام پر نکردن به هنگام خوردن، به روی مردمان نگاه نکردن .
از جلوی دیگران غذا نکشیدن آنگاه که بر سر سفره ، جمعی نشسته اند .
شروع با نمک و ختم با نمک.
واینک نمونه های از استفتائات ویژه خوردنی هاو نوشیدنی ها همراه پاسخ و فتوای حضرت آیت الله العظمی سیستانی مدظله العالی.
مسئله173ـ جمله((ذبح به روش اسلامی )) بر روی گوشتهای تولیدی کشورهای اسلامی توسط شرکت های غیر اسلامی ، نوشته می شود آیا چنان شتهایی را می توان خوردکه در واقع سفارش کننده ، کشوری اسلامی است و یا در یک کشور غیر اسلامی فراهم می گردد وانگهی اگر به طور کلی سفارش کننده و تهیه کننده هر دو ، شرکت و کشور غیر اسلامی باشندچطور میشود؟
جواب: چنان نوشته ای اعتبار ندارد لیکن اگر تولید کننده آن گوشت ها مسلمان باشد و یادر کشوری تولید شود که غالباً مردم آن ،مسلمانند و معلوم نباشد که تولید کننده غیر مسلمان است خوردن چنان گوشتی جایز است و اما اگر تولید کننده آن غیر مسلمان باشد و یا در کشوری تولید شود که اکثریت مردم آن مسلمان نباشند، خوردن آن گوشت جایز نیست .
مسئله174ـ وارد برخی بازارهای بزرگ اروپایِی می شویم و در آنها کنسروهای گوشت را مشاهده می کنیم که تولیدی شرکت های اروپایی می باشند اما بر روی آنها جمله((حلال)) و یا ((ذبح به روش اسلامی ))نوشته شده است آیاخریدو خوردن چنین گوشتهای جایز است؟ جواب: اگرآن نوشته ها مورد وثوق و اطمینان نباشد اعتبار و اثری ندارد.
مسئله175ـ برخی شرکت ها مقدار زیادی مرغ یکجا میکشند اگر بر سر ماشین ذبح ، مسلمانی بایستدو هنگام ذبح برای همه شان یکبار و یکجا نام خدا را برزبان آورد آیا خوردن آنها حلال میشود و اگر در حلیت آنها شک کنیم میتوانیم آنها را پاک بدانیم و بخوریم؟
چواب: اگر مسئول ماشین مادام که ماشین کار میکند به طور مکرر نام خدا را بر زبان آوردکافی است و در صورت شک درحلیت از ناحیه این که آیابسم الله گفته شده است یا نه آنها پاکند و خوردنشان هم حلال میباشد.
مسئله 176ـ آیا می توان گوشتی را از سوپر مارکتی خرید که صاحب آن مسلمان است و به عنوان گوشت تذکیه شده می فروشد با علم به اینکه او شراب هم می فروشد؟
جواب ـ بلی، جایز است و خوردن آن گوشت حلال می باشد هر چند که قبلا به دست غیر مسلمان بوده، به شرط آنکه احتمال بدهیم که فروشنده مسلمان تذکیه شرعی آن را احراز کرده است اما بدون چنین احتمالی، حلال نیست.
مسئله 177ـ برخی پنیرها که در دولت های غیر اسلامی درست می شود مایه آنها از شکمبه گوساله یا هر حیوان دیگر است و ما نمی دانیم آیا شکبه برگرفته شده از حیوانی است که به روش اسلامی ذبح شده است و یا از غیر آن؟ و آیا آن مایه اصولا استحاله پیدا کرده است یا نه، چنین پنیرهایی را می توان خورد؟
جواب ـ خوردن اینگونه پنیرها از این جهت که گفته شد، اشکال ندارد و خدا داناست.
مسئله 178ـ در غرب، چیزی به نام ژلاتین ساخته می شود و آن را در بسیاری نوشیدنی و خوارکی ها داخل می کنند، ما که نمی دانیم آن ژلاتین از چه چیز گرفته شده است از گیاه یا حیوان؟ و اگر از حیوان گرفته شده باشد آیا آن، از استخوان او بر گرفته شده و یا از بافت های محیط بر استخوان، چنان چیزی را می توانیم بخوریم در حالی که نمی دانیم آن حیوان، حلال گوشت بوده یا حرام گوشت؟
جواب ـ اگر شک داشته باشیم که آن، از گیاه برگرفته شده و یا از حیوان، خوردن آن جایز است ولی بنابر احتیاط اگر بدانیم که از حیوان گرفته شده و تذکیه شرعی آن محرز نباشد خوردن آن جایز نیست حتی اگر از استخوان های حیوان فراهم شده باشد. بلی اگر علم و یقین اشته باشیم که موادّ آن استحاله پیدا کرده و در ضمن عملیات شیمیایی دگرگون شده است خوردن آن مطلقاً بی اشکال است و می توان آن را خورد. چنانکه می توان مقداری از آن را داخل غذای دیگر کرد که در آن مستهلک شود با وجود شک در تذکیه آن حیوان.
مسئله 179ـ کشتی های بزرگ ماهیگیری، تورهای خود را می اندازند و چند تن ماهی یکجا صید می کنند و در بازارها به فروش می رسانند و معروف شده است که در روش جدید ماهیگیری، ماهی ها را زنده از آب بیرون می آورند و حتی خود شرکت ها برای رعایت بهداشت، ماهی ها مرده را دوباره به دریا می ریزند، آیا ما می توانیم از چنان محل های عرضه ماهی که فروشنده غیر مسلمان است و یا از محل های دیگری که عرضه کننده و فروشنده مسلمان است لیکن ملتفت به مسائل شرعی نیست آنگونه ماهی ها را خریداری کنیم؟ با علم به اینکه محرز نیست آیا ماهیهایی که جلو چشم ماست زنده از آب بیرون کشیده شده اند یا نه و به دست آوردن اطلاع از طریق شاهد مورد وثوق، بسیار دشوار است بلکه عملی نیست.
و آیا در اینجا راه حلی برای مسلمانان وجود دارد که احراز تذکیه گوشت مرغ و گاو و گوسفند برای ایشان مشکل است و لذا به گوشت ماهی پناه می برند؟
جواب ـ خرید آن گونه ماهی ها از فروشنده مسلمان و یا غیر مسلمان اشکالی ندارد هم چنانکه اگر احراز شود که صید آنها به همان طریق مذکور در سؤال صورت گرفته و ماهی پولک دار می باشد، گوشت آنها حلال است.
مسئله 180ـ گاهی روی قوطی های کنسرو ماهی نام و یا عکس آن چاپ شده است و از همین راه می فهمیم که ماهی درون قوطی ماهی پولک دار است آیا شایسته است که ما به نام و عکس روی قوطی اعتماد کنیم با علم به اینکه دروغ در اینگونه امور شرکت ها را با ضرر و خسارت بزرگ و شاید خیلی سخت تر، روبرو می سازد؟
جواب ـ اگر به صدق و راستی آنچه در روی قوطی ها نوشته شده است، اعتماد داشته باشیم مطابق آن می توانیم عمل کنیم.
مسئله 181ـ آیا آیا گوشت انواع خرچنگ را بدین لحاظ که مانند میگو هستند می توان خورد؟
جواب: خوردن گوشت خرچنگ جایز نمی باشد.
مسئله 182ـ آیا ماهی را می توان از یک مسلمان سنّی خرید در حالی که نمی دانیم آن پولک دارد یا نه؟
جواب ـ خریداری، جایز است لیکن اگر پولک دار بودن آن احراز نشود خوردن آن جایز نیست.
مسئله 183ـ خوردن طعام حلالی که بخار گوشت تذکیه نشده پخته شده است، جایز است؟
جواب ـ جایز نیست و آن طعام، نجس زیرا با آب و بخار گوشت نجس در آمیخته و نجس شده است.
مسئله 184ـ می دانیم که نشستن بر سر سفره ای که در آن شراب نهاده اند حرام است و مسلمان در چنان مکانی نباید بنشیندامّا مقصود از سفره در اینجا چیست؟ آیا از آن، یک مجلس است هرچند که میزها و سفره های متعدد چیده و یا گشود شود و یا این مقصود، سفره و میز واحد است طوری که اگر میزها و سفره ها از یکدیگرفاصله داشته باشند می توان بر سر سفره و یا میزی که در آن شراب نیست، نشست؟
جواب ـ یکی بودن سفره و یامیز، معتبر است با علم به اینکه حرمت نشستن بر سر سفره و یا میزی که در آن شراب نهاده اند، مبنی بر احتیاط است بلی خوردن و نوشیدن بر سر چنین میز و سفره ای بنابر اقوی، حرام است.
مسئله 185ـ اگر مسلمانی وارد قهوه خانه شود و بنشیند تا چای بخورد اتفاقاً کسی بیاید و برای شرابخواری در همان میز ه او نشسته، بنشیند آیا بر او واجب می شود که دست از خوردن چای بکشد و بیرون رود؟
جواب ـ بلی، همانگونه که گذشت، واجب می شود او از چای خوردن منصرف و از سر آن میز بلند شود.
مسئله 186ـ آبجویی را می توان خورد که روی بطری آن نوشته شده "خالی از الکل است"؟
جواب ـ خوردن آبجو که موجب سکر و مستی هر چند سبک می شود حلال نیست اما اگر مراد از آن، ماء الشعیر باشد که اصلا سکر و مستی آور نیست، اشکال ندارد.
مسئله 187ـ الکل در ترکیب بیشتر عقاقیر و دواها وجود دارد آیا آنها را می توان خورد و آیا آنها پاکند؟
جواب ـ آنها پاکند و چون الکل موجود در آنها، بسیار اندک است خوردن آنها هم جایز می باشد.
مسئله 188ـ سرکه ای از شراب به عمل آمده است بدین معنی که آن، شراب بوده بوده و در کارخانه کاری کرده اند که به سرکه تبدیل شده است و لذا روی بطری آن نوشته می شود (سرکه مویز) تا آن را از سرکه حاصل از جو و دیگر انواع سرکه جدا سازند و از علایم این سرکه آن است که در مغازه ها آن را در ردیف (ویترین) سرکه ها می گذارند نه مشروبات الکلی و ما مکرّر آزمودیم و ندیدیم حتی یکبار و در یکجا آن را کنار مشروبات الکلی گذاشته باشند. فرق این سرکه با سرکه با سرکه ای که در عراق از خرما، می سازند چیست؟ آیا این شرابی که به سرکه تبدیل شده همانند آن است که خود به خود منقلب شده باشد؟
جواب ـ اگر عرفاً به آن سرکه گویند چنانکه در سؤال چنان فرض شده است، حکم سرکه را دارد.
مسئله189ـ سازندگان اغذیه، کنسروها وحلواجات موظف اند ترکیبات و مواد به کار رفته در داخل قوطی را روی آن بنویسد تا خریدار بداند محتوایآن چیست ، و چون برخی خوراکی ها در معرض فسادند بر آنها جمله((مواد نگاه دارنده )) اضافه شده است و خود آن ماده از حیوان گرفته شده است و با علامت اختصاری ‹E› همراه عدد‹‹E450›› و ‹‹E472›› چاپ می شود و همینطور حکم این کالاها چیست:
الف ـ مصرف کننده، حقیقت این ترکیبات را نمی داند.
ب ـ مصرف کننده لیستی را مشاهده می کند و او که چیزی از استحاله نمی داندفقط در آن لیست می خواند که رقم های فلان حرام اند چون از حیوان برگرفته شده است.
ج ـ نتیجه تحقیقات آن است که برخی از آن مواد و ترکیبات ، در حال نخست باقی نمانده بلکه صورت نوعی اش به چیزی دیگر بدل شده است .
جواب:الف ـ خوردنیهای که آن ترکیبات را دارند حلال میباشند.
ب ـ اگر محرز نباشد که آن مواد از حیوان گرفته شده هر چند که ادعا بشود که خوردن آنها جایز است و همچنین است اگر از حیوان بودن محرز باشد لیکن از حیوان مردار ، بودن معلوم نباشد و مقدار اضافه شده بر خوراکی ، آنقدر کم باشد که در خوراکی مستهلک بشود .
ج ـ و با صدق عنوان استحاله و دگرگونی با تغییر صورت نوعی باقی نماندن ترکیب اولی در پاکی و حلیت آن تردیدی نیست.
مسئله190ـ آیا ژلاتین، پاک است؟ و اگر شک کنیم که استحالهو دگرگونی تحقق یافته است یا نه بدین جهت که درگستردگی وضبقی مفهوم آن، تردید داریم (شبهه مفهومی )آیا استصحاب نجاست ثابق ، جاری میشود؟
جواب : ژلاتین حیوانی اگر نجاست اصل آن ، محرز نباشد مثل آنکه احتمال بدهیم زا حیوان تذکیه شده فراهم شده است،محکوم به طهارت و پاکی است اما آن را نیتوان به خوراکی ها زد مگر به اندازه ای کم باشد که در آن مستهلک شود و یا معلوم باشد که از حیوان حلال گوشت و تذکیه شده گرفته شده و یا استحاله آن محرز باشد و رد اینجا فرق نمیکند که ژلاتین زا اعضایی گرفته شده باشد که حیات درانها حلول میکند مصل غضروف و یا زااعضای فاقد حیات مثل استخوان بنابر احتیاط درآخری، و اگر نجاست اصل ژلاتین محرز ومعلوم باشدکما اینکه بدانیم آن ، از حیوان نجس العین و یا از غضروف حیوان تذکیه نشده و یا از استخوان آن حیوان ،قبل از شستشو ،به دست آمده است در این صورت ها ژلاتین فراهم شده به سبب ملاقات با نجس مرطوب ،نجس است و جواز استفاده از آن در خوراکیها منوط به احراز استحاله است و این ،به عرف برمیگردد و ضابطه آن قبلاً یاد آوری شد.
میماند استصحاب،و آن هر چند که در موردشبهات مفهومی جاری نمی شود نه در ذرات خود موضوع و نه در وصف موضوع حکم و نه در خود حکم ـ چنانکه درعلم اصول تحقیق شده است ـ ولی از آنجا که موضوع برای نجاست ،صورت های نوعی عرفی است و بقای آنها به نظر عقلا،باقی خواص مهم آنجاست پس شک د رتحقیق استحاله زا جهت شک در مفهوم آن از حیث وسعت وضیق آن،بر میگردد به بقای صورت نوعی به بقای خواص مقوم آن ،و چنان چیزی ار امور خارجی است و از اجرای استصحاب در مورد آن مانعی وجود دارند و خدا عالم است.
مسئله191ـ وارد بازارهایی در کشورهای غربی می شویم که در آنجا انواع خوراکی ها را میفروشند و مانمیدانیم محتویات آنها چیست؟
شاید آنها خالی از چیزی باشند که خوردن و نوشیدن آن حرام است و شاید هم چنان چیزی نباشد آیا برای ما شایسته است بدون در نظر گرفتن محتویات آنها و یا پرس وجو ،انها را بخوریم و یا چنان امری شایسته نمیباشد؟
جواب: مادام که نمی دانیم در آنها مواد گوشتی و یا پیویا چربی و مشتقات آنها وجود دارد خوردن آنها جایز میباشد.
مسئله192ـ آیا از روغن ماهی که ار ماهی های حرام گوشت تهیه میشود و (قواقع)مرغان دریایی در خوراکییها و جز آنها می توان استفاده کرد؟ جواب:خوردن آنهاجایز نیست لیکن در غیر موارد خوردن میتوان از آنها استفاده کردو خدا داناست.
مسئله193ـآیا مسلمانی میتواند در مجالسی شرکت کند که در آنجاها شراب میخروند؟
جواب:خوردن و آشامیدن در چنان مجالسی حرام است اما بنابر احتیاط واجب ، حضور در آنجاها نیز حرام می باشد مگر آنکه بتواند نهی از منکر کند که به آن قصد ،مانعیندارد و میتواند حضور پیدا کند.
مسئله194ـ آیا خوردن خرچنگ دریایی، شاه میگو،قواقع دریایی حلال است؟
جواب:از جاندار دریایی جز ماهی پولک دار و آنچه میگو نامیده میشود بفیه اعم از خرچنگ و غیره حرام می باشد

1 بنگرید : استفتاءات ویژه این فصل و پاسخ آیت الله العظمی سیستانی دام ظله العالی.
2 بنگرید : بخش استفتاءات ویژه این فصل.
3 در آخر کتاب لیست ماهیهای پولک دار آمده است ، رجوع شود.
4 بنگرید : نمونه استفتاءات ویژه این فصل .
5 بنگرید : بخش استفتاءات ویژه این فصل.
6 سوره مائده آیه 90 و 91: ای مؤمنان! جز این نیست که شراب، قمار و نشان های بتان (انصاب) و تیرهای فال (ازلام) پلید، از کردار شیطان است پس از او اجتناب کنید شاید رستگار شوید. جز این نیست که شیطان میخواهد به وسیله شراب و قمرا در میان شما دشمنی و کین بیندازد و شما را از یاد خدا و از نماز باز بدارد آیا شما رها کننده و دست بردار هستید؟!
7 الکافی ، ج 6، ص 396.
8 من لا یحضره الفقیه، ج 4، ص 4. و در اینجا احادیث فراوان وجود دارد بنگرید به کافی و دیگر کتب حدییث و فقهی.
9 بنگرید : بخش استفتاءات ویژه این فصل.
باب دوم : معاملات ـ فصل 2 ـ جامگان ← → فصل 7 ـ احکام میّت
العربية فارسی اردو English Azərbaycan Türkçe Français