«بیعانه»، ‌که در معاملات عرفی بازار رایج است، دارای اقسامی می‌باشد که از جملۀ آنها دو مورد ذیل است:
الف. «بیعانه» در بعضی موارد، ‌پیش‌بها یا پیش‌پرداختی است که خریدار به فروشنده مى‌دهد تا وی متعهّد به انجام معامله با او در آینده شود و مثلاً کالایی که قصد خرید آن را دارد برایش نگه داشته و به دیگری نفروشد و بعد از آن اگر معامله انجام شد، آن بیعانه از بهاى کالا به شمار آید و چنانچه معامله بهم خورد، خریدار آن را پس نگیرد.
ب. «بیعانه» در بعضی از موارد، بخشی از بها و ثمن معامله است، به این صورت که معامله بین طرفین واقع می­شود و خریدار به جهت آنکه التزام خود را به قرارداد ابراز دارد و فروشنده نیز معامله را تمام شده تلقّی نماید، بخشی از بها و ثمن معامله را به عنوان بیعانه به فروشنده می­پردازد.
راه حلّ شرعی دریافت بیعانه نسبت به دو صورت فوق، در مسائل ذیل ذکر می‌شود.
مسأله 387. راه‌کار شرعی مناسب برای بیعانه قسم «الف»، آن است که خریدار[1] مبلغ معیّنی را در ذمّۀ خویش مصالحه نماید[2] در ازای آنکه فروشنده در صورت درخواست خریدار، اقدام به انجام معامله با او در آینده تا مدّت معیّن کند - مثلاً کالایی که قصد خرید آن را دارد، تا هفتۀ آینده برایش نگه داشته و به دیگری نفروشد - و فروشنده[3] صلح مذکور را قبول کند و خریدار در ضمن مصالحه شرط نماید در صورت قطعی شدن معامله، فروشنده به مقدار بیعانه از ثمن معامله کسر کرده و به وی تخفیف دهد؛
در این صورت، چنانچه فروشنده در مدّت مقرّر شده حسب تعهّد خویش برای انجام معامله با خریدار حاضر باشد، ولی خریدار اقدام به معامله نکند تا مدّت سپری شود، فروشنده می­تواند کالایش را به شخص دیگری بفروشد و خریدار نیز حقّ پس گرفتن مبلغ بیعانه را ندارد.
مسأله 388. راه کار مناسب برای بیعانه قسم «ب»، آن است که هنگام انعقاد معامله،[4](در ضمن آن) فروشنده شرط نماید که از طرف خریدار وکیل باشد در صورت پشیمانی خریدار تا مدّت معیّن و فسخ معامله از طرف هر یک از خریدار و فروشنده یا اقالۀ آن، چنانچه مبلغ بیعانه موجود باشد، فروشنده آن را به خود به‌طور مجّانی مصالحه کند و اگر آن را خرج کرده باشد، ‌خود را نسبت به آن، بریء الذمّه نماید.