پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر آقای سید علی حسینی سیستانی

کتب فتوایی » توضیح المسائل جامع جلد (4)

معاملات اختیار (آپشن) / توضیح معاملات اختیار ← → معاملات آتی (آینده) / توضیح معاملات آتی

حکم معاملات آتی

مسأله 1648. «قسم اوّل» از معاملات آتی که در آن کالا (مبیع) و پول (ثمن) هر دو کلّی و مدّت­دار می­باشد باطل است؛ این نوع خرید و فروش را «بیع کالی به کالی»[1] نیز می‌نامند.[2]
مسأله 1649. «قسم دوّم» معاملات آتی، عقد محسوب نمی­شود[3] و تنها نوعی «وعده» است.
بنابراین، در این قسم نیز «معاملۀ شرعی» محقّق نمی­شود و فقط نوعی «وعدۀ متقابل» به حساب می­آید که در آن فروشندۀ آتی وعده می­دهد تا در آینده، مقدار مشخّصی کالا را به قیمتی که الآن تعیین می­شود بفروشد و خریدار هم وعده می‌دهد تا در آینده، همان مقدار مشخّص کالا را به قیمت معیّن شده خریداری کند و حکم تکلیفی وفای به وعده که در جلد دوّم، مسألۀ «472» ذکر شد، در مورد آن جاری می­شود.
مسأله 1650. انعقاد قرارداد آتی بر اوراق قرضۀ ربوی جایز نیست. همچنین، اگر قرارداد آتی بر نوسانات و تفاضل قیمت­ها بسته شود، مانند آنچه در دارایی­های غیر واقعی مثل آتی شاخص سهام[4] یا شاخص غیر سهام یا نرخ بهره صورت می‌گیرد، عرفاً نوعی قمار و شانس محسوب می­شود و جایز نیست.

[1]. «کالی» در اصل «کالئ» از «کَلَأَ» به معنای (انتَظَرَ) است و «کالی به کالی» معامله­ای است که خریدار، منتظر دریافت مبیع و فروشنده، منتظر دریافت ثمن در آینده می­باشد.
[2]. و اگر خریدار آتی اقدام به فروش همان کالای خریداری شده در بازار ثانوی بورس نماید، معاملۀ مذکور نیز باطل می­باشد. همین طور، چنانچه شرطی در ضمن این معامله ذکر شده، به سبب بطلان معامله وجوب وفاء ندارد.
[3]. این قسم عقد محسوب نمی­شود، چه عقد مستقل و چه عقد غیر مستقل، همین طور عقد مستحدَث و جدید نیز به حساب نمی­آید. همین طور، خرید و فروش تعهّد مذکور (بیع آن) در بازار ثانوی بورس نیز باطل است.
[4]. به مثال ذکر شده برای «شاخص سهام»، قبل از مسألۀ «1580» مراجعه شود.
معاملات اختیار (آپشن) / توضیح معاملات اختیار ← → معاملات آتی (آینده) / توضیح معاملات آتی
العربية فارسی اردو English Azərbaycan Türkçe Français