مسأله 102. شیر دادنى که موجب محرم شدن رضاعی می­شود، شرایط ویژه­ای دارد که عبارتند از:
1. شیرِ زن بر اثر ولادت نوزاد حاصل شده باشد و انعقاد نطفۀ نوزاد مذکور، ناشی از ازدواج صحیح یا وطی به شبهه باشد؛
بنابراین، اگر دایه از راه زنا صاحب فرزند و شیر‌دار شده یا بدون ولادت فرزند - مثلاً بر اثر استعمال دارو و مانند آن - شیر‌دار شود، به واسطۀ آن شیر، محرمیّت حاصل نمی­شود.
2. نوزاد شیر را از پستان دایه - هرچند با کمک وسیله­ای - بمکد؛
بنابراین، اگر شیر دادن نوزاد به واسطۀ غیر از مکیدن باشد مانند اینکه شیرِ دوشیده شده را به نوزاد دهند، اثرى ندارد.
3. شیر خالص باشد و با چیز دیگر مخلوط نباشد؛ مگر آنچه با شیر مخلوط شده آن قدر کم باشد که عرفاً مستهلک و از بین رفته به حساب آید.
4. نوزاد، شیر را قى نکند و اگر آن را قى نماید، بر این وعده از شیر دادن، اثرى مترتّب نمی­شود.
5. شیر دادن نوزاد به مقدارى باشد که استخوانش از آن شیر محکم شده و گوشت بدنش بروید؛
البتّه غذا دادن به نوزاد در بین وعده­های شیر دادن اشکالی ندارد؛ به شرط آنکه شیر خوردن نوزاد به تنهایی و به‌طور مستقل، موجب روییدن گوشت و محکم شدن استخوان شده باشد.
شایان ذکر است، در صورتی که معلوم نباشد شیر دادن به این حدّ (روییدن گوشت و محکم شدن استخوان) رسیده یا نه، چنانچه نوزاد «یک شبانه روز کامل» یا «پانزده مرتبه» -با توضیحی که در مسائل بعد بیان میشود - شیر بخورد کافى است؛
ولى اگر معلوم باشد که آن مقدار شیر در روییدن گوشت بدن نوزاد و محکم شدن استخوان او مؤثّر نبوده، در حالى که نوزاد یک شبانه روز کامل یا پانزده مرتبه شیر خورده، مراعات مقتضای احتیاط در این مورد ترک نشود.[1]
6. دو سال قمرى نوزاد تمام نشده باشد؛
بنابراین، اگر بعد از تمام شدن دو سال قمری او را شیر دهند، به کسى مَحرم نمیشود؛ بلکه اگر نوزاد - مثلاً - پیش از تمام شدن دو سال، هشت مرتبه و بعد از آن هفت مرتبه شیر بخورد، محرمیّت حاصل نمی­شود.
البتّه چنانچه از هنگام زایمان زن (دایه) بیشتر از دو سال قمری بگذرد و شیر او باقى باشد و نوزادی را شیر دهد، موجب محرمیّت می­شود؛ به شرط آنکه این فاصلۀ زمانى چنان طولانى نگردد که شیر آن دایه به زایمان مستند نباشد.
7. شیر‌دار شدن دایه، منسوب به یک شوهر (صاحب لَبَن) باشد؛
بنابراین، اگر زنی در دوران شیردهی طلاق داده شود و بعد از آن با مرد دیگری ازدواج نماید و از او آبستن شود و تا هنگام زایمان، شیرى که از ازدواج سابقش داشته باقى باشد و مثلاً هشت دفعه پیش از زایمان از شیر مذکور و هفت دفعه بعد از زایمان از شیری که با ازدواج دوم حاصل شده، نوزادی را شیر دهد، آن نوزاد به کسى محرم نمیشود.
8. دایۀ نوزاد (در «پانزده وعده» یا «یک شبانه روز» شیر دادن) یک زن باشد؛
بنابراین، اگر مردى دو زن دارد و نوزاد مثلاً از زن اوّل هفت بار و از زن دوّم هشت بار شیر بخورد، موجب محرمیّت نمى­شود؛
البتّه، چنانچه وعده­های شیر دادن زیاد باشد، طوری که مقداری از روییدن گوشت و محکم شدن استخوان نوزاد، به‌طور مستقل منسوب به شیر دادن زن اوّل و مقدارى از روییدن گوشت و محکم شدن استخوان به‌طور مستقل منسوب به شیر دادن زن دوّم باشد، در این صورت هر دو دایه، مادر رضاعى نوزاد و به او محرم می‌شوند.
امّا اگر روییدن گوشت و محکم شدن استخوان نوزاد منسوب به شیر دادن هر دو دایه به ضمیمۀ هم باشد، طوری که شیر دادن هر یک از آن دو دایه به تنهایى مؤثّر در آن نباشد، کافی نیست.
9. نوزاد شیر دایۀ زنده را بخورد. بنابراین، اگر بعضى از مقدار لازم شیر خوردن برای حصول محرمیّت را از پستان زنى که مرده است شیر بخورد، اثری بر آن مترتّب نمی­شود.